Türkiye’de yabancıların çalışmaları, 4817 Sayılı Kanun kapsamında alacakları izne bağlı. 2003 yılından beri uygulanan bu kanun, izinlerin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirli şartlarda verilmesini öngörüyor. Fakat geçtiğimiz günlerde Meclis’e sunulan Yabancı İstihdam Kanun Tasarısı uygulamayı tamamıyla değiştiriyor. İşte tasarıdan bazı başlıklar…
Daire başkanlığı yerine genel müdürlük: Hâlihazırda Çalışma Bakanlığı’nda daire başkanlığı seviyesinde yürütülen çalışma izni işlemleri, bundan sonra Yabancı İstihdamı Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecek.
Bakanlar Kurulu’na geniş yetki: Bakanlar Kurulu, ülke menfaatinin gerektirmesi durumunda Türkiye’de sadece Türk vatandaşlarına tanınan mesleklerde yabancıların çalışmasına karar verebilecek. Yine Bakanlar Kurulu, ülke, coğrafi bölge, süre ve sayı gibi sınırlamalarla çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti verebilecek. Mevcut yasada Bakanlar Kurulu için bu yetkiler bulunmuyor.
Yabancı ortaklara muafiyet: Anonim şirketlerin yabancı yönetim kurulu üyeleri, Türkiye’de ikamet etmemek şartıyla çalışma izninden muaf olacaklar. Diğer şirketlerin (limited, komandit) yönetici olmayan ortakları da aynı muafiyetten yararlanabilecek.
Nitelikli işgücüne istisna: Mesleki, teknik ve bilimsel olarak nitelikli sayılan yabancılara istisnai çalışma izni verilebilecek. Yine alanında bilimsel, sportif veya kültürel olarak uluslararası camiada temayüz etmiş kişilere istisnai izin verilecek.
Ar-Ge çalışanlarına izin: Şirketlerin araştırma ve geliştirme birimlerinde çalıştırılmak üzere gelen yabancılara, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın uygun görüşü olması şartıyla çalışma izni verilebilecek. Serbest bölgelerde çalışacak yapancılar için ise Ekonomi Bakanlığı’na yapılan müracaatlar yine Çalışma Bakanlığı tarafından değerlendirilecek.
Cezalar değişiyor: Çalışma izni olmadan çalışan yabancıya şu an 835 lira ceza uygulanırken, yeni kanunda bu ceza 2402 liraya çıkıyor. Buna karşın yabancıyı izinsiz çalıştıran işverene şu an 8381 lira ceza kesilirken yeni kanunda bu rakam 6000 liraya düşüyor.
İzin harçları artıyor: Tasarıda yer alan önemli değişikliklerden birisi de izin harçlarıyla ilgili. Yeni kanun harçlarda 4-5 kat artış öngörüyor. Örneğin süreli çalışma izninde 181 lira yerine 500 lira, süresiz çalışma izninde 900 lira yerine 5000 lira, bağımsız çalışma izninde 1819 yerine 5000 lira harç alınacak.
Mevcut izinler geçerli: Mevcut 4817 Sayılı Kanun’a göre verilmiş olan izinler, süre bitimine kadar geçerliliğini koruyacak. Fakat kanunun yayımı tarihi itibariyle yapılacak yeni başvurular için yeni kanun hükümleri uygulanacak. Yeni kanunun yürürlüğünden önce yapılan fakat işlemleri sonuçlanmamış başvurularda, eski ve yeni hükümlerden başvuru sahibi lehine olan hükümler uygulanacak.
Yabancıların çalışma izinleri her ne kadar 2003 yılında müstakil bir yasa ile düzenlenmiş olsa da mevzuattaki dağınıklık büyük ölçüde devam ediyordu. Ayrıca Çalışma Bakanlığı’nın ilgili birimleri de bu konuda hayli yetersiz kalıyordu. Yapılacak düzenleme ile mevzuat büyük ölçüde derlenip toparlanıyor ve bürokratik ayağı güçlendiriliyor. Fakat Bakanlar Kurulu’na tanınan yetki, yasayla belirlenen standartların belirli kişi veya gruplar için tamamen geçersiz kalmasını doğurabilecek genişlikte. Bu yönüyle hayli tartışılacağa benziyor.
