Ön Ödemeli Elektronik Haberleşme Hizmetlerinde Matrah ve Vergilendirme

1. GİRİŞ

Bilindiği üzere her vergi kanunu vergilendirmeye esas alacağı matrahı ve bu matrahı oluşturan unsurları belirler. Hangi tür gelir/kazanç/işlem vb. unsurların matrahı oluşturduğunu bilmek de üzerinden vergi hesaplanması bakımından önem taşır. Bu işlemlerin hangi durumlarda matrahı oluşturacağını ve salınacak verginin hangi esaslarla bu matraha teşmil edileceğini bilmek, vergilendirme, verginin sorumlusunu tayin etme ve verginin ödeyicisini saptama bakımından özel önem taşır.

Bu itibarla Katma Değer Vergisi Kanunu (KDVK)’nda ve Özel İletişim Vergisi Kanunu (ÖİVK)’nda bazı özellik arz eden durumlar içinde değerlendirilen “Ön Ödemeli Elektronik Haberleşme Hizmetleri”nin matrahının ne olacağı, kimler tarafından hesaplanıp, kimler tarafından ödeneceği ve beyana konu edileceği konusunda belirlemeler yapılmıştır. Bu belirlemeye ait yetki, esas olarak KDVK’nun 23 ile (ÖİVK)’un 39 uncu maddelerinde yer alan hükümler çerçevesinde Maliye Bakanlığı’na verilmiştir. Maliye Bakanlığı da bu yetkisini 31 Aralık 2017 tarih ve 30287 numaralı Resmi Gazete’de yayımlanan 16 seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile yine 16 seri No.lu Özel İletişim Vergisi Genel Tebliği’ni yayımlayarak kullanmıştır.

Yapılan bu düzenlemeler neticesinde ön ödemeli elektronik haberleşme hizmetlerine yönelik olarak hem KDV ve hande ÖİV konularında belirlemeler yapılarak uygulamanın nasıl yapılacağı ve hangi işlemlere tabi olacağı belirlenmiştir. Bu yazıda söz konusu saptamaların neler olduğu açıklanmaya çalışılacaktır.

1. MATRAHIN TESPİTİ VE DİĞER HUSUSLAR

1. KDV Yönünden

1. Uygulamanın Eski Hali

Yukarıda tarih ve sayısı verilen 16 sıra Nolu KDV Tebliğ’i, bu konuda daha önce 28983 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nde aşağıda ifade edilecek olan metni değiştirmiştir. Metnin eski hali aşağıya aktarılmıştır.

“4.6. Telefon Kartı ve Jeton Teslimi

3065 sayılı Kanunun (23/f) maddesinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetkiye dayanarak, GSM operatör şirketleri tarafından sunulan cep telefonu konuşma hizmetlerinden faydalanmak üzere çıkarılan ön ödemeli hazır kartlar da dahil olmak üzere, bütün telefon kartı ve jeton satışlarının özel matrah şekline göre vergilendirilmesi uygun görülmüştür.

Buna göre, perakendeci bayiler tarafından yapılan telefon kartı ve jeton satışlarına ait KDV’nin bayi karına isabet eden KDV’yi de ihtiva edecek şekilde perakendeci bayilere telefon kartı ve jeton teslimi yapan kuruluşlar tarafından beyan edilmesi gerekmektedir.”

1. Uygulamanın Yeni Hali

Anılan 16 sıra No.lu KDV Tebliğ’i ile uygulama aşağıdaki şekle bürünmüştür.

“4.6. Ön Ödemeli Elektronik Haberleşme Hizmetleri

3065 sayılı Kanunun (23/f) maddesinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetkiye dayanarak, mobil elektronik haberleşme işletmecileri tarafından ön ödemeli hatlara yüklemeler için yapılan satışlar da dahil olmak üzere, bütün ön ödemeli elektronik haberleşme hizmetlerinin özel matrah şekline göre vergilendirilmesi uygun görülmüştür.

Buna göre, mobil elektronik haberleşme işletmecileri tarafından ön ödemeli hatlara yüklemeler için yapılan TL satışları ile sabit telefon hizmeti sunmaya yetkili işletmeciler tarafından yapılan arama kartı satışlarına ilişkin KDV’nin distribütör ve bayi karlarına isabet eden KDV’yi de ihtiva edecek şekilde mobil elektronik haberleşme işletmecileri ve sabit telefon işletmecileri tarafından ön ödemeli satışların yapıldığı dönemde beyan edilmesi gerekmektedir.

Bu durumda distribütörler ve bayiler, belirtilen kapsamdaki ön ödemeli satışlar için ayrıca vergi hesaplamazlar.

Örnek: Mobil elektronik haberleşme işletmecisi (K) A.Ş., ön ödemeli hatta yükleme yapılmak üzere, distribütörü (Z) A.Ş.ye, aboneye nihai satış bedeli (vergiler dâhil) 125,50 TL olan yükleme tutarını KDV (%18) ve özel iletişim vergisi (%7,5) hariç 95,00 TL’ye satmıştır. Bu durumda işleme ilişkin KDV aşağıdaki gibi hesaplanır.

Aboneye Nihai Satış Bedeli (Vergiler Dâhil)                                              : 125,50 TL

KDV Matrahı [Aboneye Nihai Satış Bedeli

(Vergiler Dâhil)/(100 + KDV Oranı + ÖİV Oranı)*100]                          : 100,00 TL

Hesaplanan KDV (KDV Matrahı * KDV Oranı/100)                                 : 18,00 TL”

1. Eski ve Yeni Uygulama Arasındaki Fark ve Benzerlikler

1. Uygulamanın yapılan değişiklik ve öncesi karşılaştırıldığında esas itibariyle çok fazla farklılık olmadığı söylenebilir. Zira ön ödemeli elektronik haberleşmeye mesnet olan unsurlar teknolojinin gelişmesiyle şekil değiştirmiş ve eskiden “ön ödemeli hazır kartlar ile bütün telefon kartı ve jeton satışları” varken yeni düzenlemede bunlar “ön ödemeli hatlara TL yüklemeler ile bütün ön ödemeli elektronik haberleşme hizmetleri (arama kartı satışı)” şeklinde değişikliğe uğramıştır.
2. Eski uygulamada “ön ödemeli hazır kartlar ile bütün telefon kartı ve jeton satışları”na isabet eden KDV, bu ürünleri perakendeci bayilere satan kuruluşlar tarafından beyan edilip ödeniyordu. Yeni uygulamada ise benzer şekilde “ön ödemeli hatlara TL yüklemeler ile arama kartı satışları”na isabet eden KDV, bunları distribütör ve perakendeci bayiye satan mobil elektronik haberleşme işletmecileri ve sabit telefon işletmecileri tarafından beyan edilip ödenecektir.
3. Hesaplanan KDV, satışların yapıldığı dönemde beyan edilip ödenecektir.
4. Eskiden olduğu gibi nihai tüketicilere satış yapan distribütör ve perakendeci bayiler bu işlemler açısından ayrıca vergi hesaplayıp ödemezler.
5. KDV Matrahı [Aboneye Nihai Satış Bedeli (Vergiler Dâhil)/(100 + KDV Oranı + ÖİV Oranı)*100] formülüyle, bu matraha isabet eden KDV ise (KDV Matrahı * KDV Oranı/100) formülüyle hesaplanacaktır.

1. ÖİV Yönünden

Ön ödemeli elektronik haberleşme hizmetlerinin KDV matrahı ve kimler tarafından hesaplanıp nasıl ödeneceği konusunda 16 sıra No.lu KDV Tebliğ’i ile yapılan değişiklik sonucunda bu hizmetler için öngörülen ÖİV’nin nasıl olacağı ve ne şekilde kimler tarafından ödeneceği konusunda yine yukarıda tarih ve sayısı verilen 16 sıra no.lu ÖİV Genel Tebliğ’i yayımlanmıştır. Buna göre;

1. ÖİVK’un 39 uncu maddesinde ÖİV’nin matrahı, katma değer vergisi matrahını oluşturan unsurlardan teşekkül etmektedir. ÖİV açısından hüküm bulunmayan hallerde, KDV kanununun hükümlerini uygulanacaktır.
2. Bu halde 16. Sıra No.lu KDV Genel Tebliğ’i ile yapılan belirlemeler yani mobil elektronik haberleşme işletmecileri tarafından ön ödemeli hatlara yüklemeler için yapılan TL satışları ile sabit telefon hizmeti sunmaya yetkili işletmeciler tarafından yapılan arama kartı satışlarında, ÖİV matrahı ile KDV matrahının aynı olması gerekmektedir.
3.  ÖİV Matrahı [Aboneye Nihai Satış Bedeli (Vergiler Dâhil)/(100 + KDV Oranı + ÖİV Oranı)*100] formülüyle, bu matraha isabet eden ÖİV ise (ÖİV Matrahı * ÖİV Oranı/100) formülüyle hesaplanacaktır.
4. ÖİV mobil elektronik haberleşme işletmecileri ve sabit telefon işletmecileri tarafından beyan edilip ödenecektir. ÖİV’nin beyan dönemi ön ödemeli satışların yapıldığı dönem olacaktır.

1. SONUÇ

Yazının önceki bölümlerinde yer alan belirlemeler dikkate alındığında aşağıdaki sonuçlara ulaşılabilecektir.

1. Ön ödemeli elektronik haberleşme hizmetlerinin gerçekleşmesine imkân tanıyan ön ödemeli hatlara TL yüklemeleri ile arama kartı satışlarının KDV ve ÖİV matrahı aynıdır. Bu matraha isabet eden KDV ve ÖİV’i bu ürünleri distribütör ve perakendeci bayilere satan mobil elektronik haberleşme işletmeciler ve sabit telefon işletmecileri tarafından beyan edilip çdenir.
2. KDV ve ÖİV satışın yapıldığı vergilendirme döneminde beyan edilip ödenir.
3. Nihai tüketicilere bu ürünleri satan distribütör ve perakendeci bayiler bu işlemler açısından ayrıca KDV ve ÖİV ‘i hesaplayıp ödemezler.

    

K A Y N A K Ç A

1. Katma Değer Vergisi Kanunu, 6802 Sayılı Kanun,
2. 1 sıra numaralı KDV Uygulama Genel Tebliği,
3. 16 sıra numaralı ÖİV Genel Tebliği,
4. 16 sıra numaralı KDV Genel Tebliği.

 

Murat Dayanç
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
mdayanc@bnddenetim.com

 

Kaynak: www.MuhasebeTR.com