Günümüzde engelli vatandaşlarımızın sosyal hayata daha kolay adapte olabilmeleri amacıyla çeşitli sivil toplum kuruluşları tarafından sosyal organizasyonlar tertiplenmektedir.
Bunların yanı sıra Devletimizin de bu doğrultuda engelli vatandaşlarımızın gündelik hayatlarını kolaylaştıracak, engelli olmayan vatandaşlarımız ile aralarındaki eşitsizliği bir nebze olsun telafi edecek bazı düzenlemeleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları vergi Kanunları aracılığıyla engelli vatandaşlarımıza sunulan istisnalardan oluşmakta olup; en çok kullanılanlar gelir vergisi, özel tüketim vergisi, katma değer vergisi ve emlak vergisinde sağlanan istisnalardır. Şimdi bu Kanunlarda engelli vatandaşlarımızın faydalanabileceği istisnalardan ve bu istisnalardan faydalanmak için ne yapılması gerektiğinden kısaca bahsedelim.
- Gelir Vergisi
Engelli vatandaşlarımızın sosyal ve ekonomik hayata katılmalarını ve engelli olmayan vatandaşlarla rekabet eşitsizliğini gidermek amacı ile Gelir Vergisi Kanununda bazı düzenlemeler bulunmaktadır. G.V.K. nın 31 inci maddesi Engelli İndirimi başlığı ile düzenlenmiş olup; aşağıda belirtilen vatandaşlarımıza engellilik indiriminden faydalanabilme imkânı getirmiştir.
- Engelli olup ücretli olarak çalışanlar,
- Bakmakla yükümlü olduğu engelli bulunan ücretli çalışanlar,
- Engelli serbest meslek erbabı,
- Bakmakla yükümlü olduğu engelli bulunan serbest meslek erbabı,
- Basit usulde vergilendirilen engelliler.
Yapılması Gerekenler
Söz konusu engelli indiriminden faydalanabilmek için %40 veya daha üzerinde engelli sağlık kurulu raporuna ihtiyacınız bulunmaktadır. Söz konusu Kanunda engellilik oranlarına göre belirlenmiş olan üç adet derece bulunmaktadır. Asgari çalışma gücünün en az %80 ini kaybetmiş olanlar 1 inci derece, en az %60 ını kaybedenler 2 inci derece ve en az %40 ını kaybedenler ise 3 üncü derece engellilik oranlarına karşılık gelen vergi indirimlerinden faydalanabilmektedir.
Engelli olup ücretli çalışanlar başvuru için;
- Başvuru formu,
- Çalıştığı iş yerinden çalıştığına dair imzalı kaşeli yazı,
- Nüfus cüzdan fotokopisi,
- Yönetmeliğe uygun sağlık kurulu raporu (Aslı, Noter onaylı sureti ya da Hastanece tasdikli örneği),
Belgeleri gerekmektedir. Bakmakla yükümlü olduğunuz kişiye istinaden başvuru yapıyorsanız eğer, yukarıda sayılan belgelere ek olarak;
- Bakmakla yükümlü olduğunuz kişinin nüfus cüzdan fotokopisi,
- Bakmakla yükümlü olduğunuza dair belge gerekmektedir.
Serbest meslek erbabı ve basit usul mükellefler yukarıda sayılan belgelerden işyerinden alınan belge yerine vergi levhalarının bir suretini getireceklerdir.
Söz konusu belgeler tamamlandığında, Vergi Dairesi Başkanlıkları ilgili belgeleri Gelir İdaresi Başkanlığı’nda kurulmuş Merkez Sağlık Kurulu’na göndermektedir. Gerekli değerlendirmeler yapıldıktan sonra söz konusu cevaplar olumlu, olumsuz ya da ek tetkikler gerektirdiği şeklinde olabilmektedir.
Başvurunuz neticelendiğinde Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından işyerinize vergi indirimi talebi ile ilgili yapması gerekenler resmi yazı ile bildirilmektedir.
Söz konusu raporlara itiraz etmek isterseniz, rapor henüz Merkez Sağlık Kurulu’na gönderilmemiş ise il sağlık müdürlüklerine itirazda bulunabilirsiniz. Eğer Merkez Sağlık Kurulu’nun almış olduğu karar konusunda tereddüt içerisinde iseniz Gelir İdaresi Başkanlığı’na raporunuzun tekrar incelenmesi talebinizi iletebilirsiniz.
Engelli indiriminden faydalanma talebinize istinaden vergi dairesi başkanlıkları tarafından hastaneye sevk edilmeniz durumunda rapor tarihinden itibaren, eski tarihli bir rapor ile başvuru yaptıysanız ve kabul edildi ise başvuru tarihinden itibaren yararlanmaya başlayacaksınız.
2018 takvim yılı için Birinci derece engelliler aylık 1.000,00-TL, İkinci derece engelliler 530,00-TL, Üçüncü derece engelliler ise 240,00-TL tutarlarını gelir vergisi matrahlarından indirebileceklerdir.
Engelli indiriminden yaralanırken veyahut başvuru yaptıktan sonra işyerinizin değişmesi durumunda yeni iş yerlerinin adreslerini işlem tesis ettirdikleri müdürlüklere bildirerek yeni iş yerlerinize hitaben yazı almanız yeterli olacaktır.
Emekli olduktan sonra tekrar ücretli olarak çalışmaya başlayanların alacakları ücretlerde engelli indirimi uygulamasına devam edilebilmektedir.
- Özel Tüketim Vergisi
Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 7. maddesinde engelli ve malullerin taşıt alımlarında yaralanabileceği istisnalardan bahsedilmiştir.
1.Engellilik Derecesi %90 veya Üzerinde Olanların Taşıt Alımında ÖTV İstisnası
ÖTV Kanununun 7-2/a maddesi uyarınca engellilik dereceleri %90 veya üzerinde olan malul ve engellilerin sıfır araç alımları beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV den istisna edilmiştir. Bu istisnadan faydalanmak için engelli kişilerin bu durumlarını belirten engelli sağlık kurulu raporlarının yetkili sağlık kuruluşlarından alınması gerekmektedir.
Bu uygulama kapsamında ÖTV istisnası için taşıtı bizzat kendisinin kullanması şartı aranmamaktadır.
Uygulama kapsamındaki taşıtlar ise;
- ÖTV ve tüm vergiler dâhil fiyatı 200.000-TL ve altında bulunan otomobil, panelvan, pick-up, arazi taşıtı vb.
- Eşya taşımaya mahsus, 2800 cm³ veya altında motor hacminde kamyonet, pick-up vb. ile
- Motosikletlerdir.
2.Engellilik Derecesi %90’ın Altında Olanların Taşıt Alımlarında ÖTV İstisnası
ÖTV Kanununun 7-2/c maddesi uyarınca ÖTV ve tüm vergiler dâhil fiyatı 200.000-TL ve altında bulunan araçlar ile motor silindir hacmi 2800 cm³ ve altında olan araçların, malul ve engelliler tarafından bizzat kullanılması ve hareket ettirici aksamlarına özel tertibat eklenmesi şartıyla beş yılda bir kez olmak üzere ilk iktisaplarına ÖTV istisnası uygulanmaktadır.
Yine bu uygulama kapsamında ÖTV istisnasından faydalanmak isteyen engellilerin yetkili kurumlardan engelli sağlık raporu almaları gerekmektedir. Engellilik oranı %90’ın altında olup; işitme engelliler, görme engelliler, böbrek rahatsızlığı olanlar, kalp rahatsızlığı olanlar ve zihinsel engelli olanların bu istisnadan yararlanma imkânları bulunmamaktadır.
%90’ın altında engelli raporu bulunanların bu şartların haricinde A, A1, A2, B, B1, BE ve M sınıfı sürücü belgesine sahip olması gerekmektedir.
Uygulamada, taşıtı hareket ettirici aksam olarak fren, gaz pedalı, vites kolu ve debriyaj kabul edilmektedir. Engellilikle uyumlu olarak bu aksamlara sabit bir özel tertibat eklenmesi gerekmektedir. Otomatik vitesli araçların özel tertibatlı sayılabilmesi için engellinin durumuna bakılıp karar verilmesi gerekmektedir.
Yapılması Gerekenler
Yetkili sağlık kuruluşlarından almış olduğunuz engelli sağlık kurulu raporunun aslı veya noter onaylı sureti ile taşıtı satın alacağınız bayiye giderek istisna uygulaması kapsamında taşıt almak istediğinizi belirtmeniz yeterli olacaktır.
İlgili bayi raporunuz ile birlikte ÖTV beyannamesini vergi dairesine ibraz edecek ve yapılan tetkikler sonucu istisnadan yararlanmanıza engel bir durumun olmadığına kanaat getirildiğinde ÖTV Ödeme Belgesi tanzim edilir ve bir örneği bayi tarafından engelliye kaşeli ve imzalı olarak verilir.
Eğer birden çok engelli sağlık kurulu raporunuz bulunmakta ise bayilere en son aldığınız raporu ibraz etmeniz gerekmektedir. Ayrıca raporunuz belli bir süre içeren rapor ise süresinin bitmesine altı aydan az kalmaması şartıyla değerlendirmeye alınacağı gözden kaçırılmamalıdır.
Diğer Hususlar
Engelliler tarafından ibraz edilen raporun en son tarihli rapor olmadığı anlaşılırsa ve son tarihli raporunda belirtilen şartları sağlamadığı tespit edilmesi durumunda söz konusu ÖTV vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte malul ve engelliden tahsil edilecektir.
İstisna uygulanarak iktisap edilen taşıtın veraset yolu ile müştereken bütün mirasçılar adına kayıt tescilinde ÖTV uygulanmayacaktır.
Bu şekilde iktisap edilmiş taşıtın beş yıl içerisinde istisnadan yararlanmayan kişi veya kurumlara satılması halinde ise ÖTV tahsil edilecektir.
- Motorlu Taşıtlar Vergisi
Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun istisnalar bölümünün c bendine göre engellilik dereceleri %90 ve üzerinde olan malul ve engelliler ile diğer engellilerin, durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtları motorlu taşıtlar vergisinden istisna edilmiştir.
Yapılması Gerekenler
Engelli vatandaşlarımızın bu uygulamadan faydalanabilmesi için öncelikle yetkili sağlık kuruluşlarından engelli sağlık kurulu raporu almaları gerekmektedir.
Taşıtın ilk alımında ÖTV istisnasından faydalanılması durumunda, ‘Malul ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescilli Taşıtlarda Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası Bildirim Formu’nun doldurulup ilgili vergi dairesine başvurulması yeterli olacaktır. ÖTV istisnasından faydalanmamış olan engelliler ise ‘Malul ve Engelliler Adına Kayıt ve Tescilli Taşıtlarda Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası Bildirim Formu’, sağlık raporu, araç için teknik belge ve proje raporunu ilgili vergi dairesine ibraz etmeleri gerekmektedir.
Söz konusu motorlu taşıtlar vergisi istisnası, belli süreli raporlarda rapor süresince geçerli olacaktır.
- Katma Değer Vergisi
Katma Değer Vergisi Kanunu’nda engelli ve malullerin iktisap ettikleri taşıtlara ilişkin bir istisna bulunmamaktadır. Fakat engellilerin eğitimleri, meslekleri ve günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları istisna edilmiştir. Bu araç-gerecin ithali de KDV den istisna edilmiştir.
- Emlak Vergisi
Emlak Vergisi Kanunu’nun sekizinci maddesine göre brüt 200m² yi geçmeyen tek meskene sahip olan engellilerden emlak vergisi alınmayacaktır.
Birden fazla meskeni olanlar ile 200m² yi geçen tek konuta sahip olanlar bu istisnadan faydalanamayacaktır.
Yapılması Gerekenler
Eğer engelli kimlik kartı sahibi iseniz ‘Engellilere Ait İndirimli Bina Vergisi Formu’ doldurup, engelli kimlik kartı fotokopisini de bu formun ekine ekleyerek ilgili belediyeye ibraz etmeniz yeterli olacaktır.
Engelli kimlik kartı sahibi değilseniz yukarıda belirtilen form ile engelli sağlık kurulu raporu ile birlikte ilgili belediyeye başvurmanız gerekmektedir.
Fatih Mehmet Bal
Gelir Uzmanı
Bilim Uzmanı
fatihmehmetbal@hotmail.com
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
