Türk Vergi Sisteminde gerçek kişilerin elde etmiş olduğu gelirlerin vergilendirilmesini esas alan ve dolaysız vergiler grubunda yer alan 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda
1. Giriş
Türk Vergi Sisteminde gerçek kişilerin elde etmiş olduğu gelirlerin vergilendirilmesini esas alan ve dolaysız vergiler grubunda yer alan 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda bazı kazanç ve iratların vergilendirilmesinde her yıl uygulanacak olan bazı maktu had ve tutarlar bir Genel Tebliğle takvim yılı başında belirlenmektedir. Genel Tebliğle; mesken kira gelirlerine uygulanan mesken istisna tutarı, çalışanlara verilecek yemek bedeline ilişkin istisna tutarı, engelli hizmet erbaplarının ücret matrahının tespitinde yararlanacağı engellilik indirimi tutarları, yıllık uygulanacak vergi tarifesi, diğer kazanç ve iratlara ilişkin istisna tutarları, yıllık beyanname ile beyan edilmeyecek kazanç ve iratlara ilişkin beyanname verme sınırları ile basit usule tabi olmanın genel ve özel şartlarına ilişkin hadler gibi maktu had ve tutarlar belirlenmekte ve yıl içindeki uygulamaya yön verilmektedir.
2018 yılında geçerli olacak olan söz konusu maktu had ve tutarlara ilişkin olarak, 29/12/2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 302 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğ ile;
- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 21, 23/8, 31, 47, 48, mükerrer 80, 82, 86, 89/15 ve 103. maddelerinde yer alan ve yeniden değerleme oranında artırılan maktu had ve tutarlar,
- Basit usule tabi mükelleflerde toplu belge düzenleme uygulaması ve
- 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilen bir kısım menkul kıymetlerden 2017 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iradının beyanında dikkate alınacak indirim oranı uygulamasına ilişkin hususlar,
açıklanmıştır.
2. GVK’da Yer Alan ve 2018 Yılında Geçerli Olacak Maktu Had ve Tutarlar
Gelir Vergisi Kanununda yer alan ve 2018 yılında geçerli olacak maktu had ve tutarlara ilişkin rakam ve oranlar ile bazı menkul sermaye iradının beyanında dikkate alınacak indirim oranı uygulaması hakkındaki açıklamalar aşağıda yer almaktadır. 2017 yılına ilişkin maktu had ve tutarlar ise parantez içinde belirtilmiş olup zira 2017 yılı gelirleri için Mart/2018 ayında verilecek Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinde bu tutar ve hadler geçerli bulunmaktadır.
2.1. Mesken Kira Gelirine Uygulanacak İstisna Tutarı
GVK’nın 21. maddesinde yer alan mesken kira gelirleri için uygulanan istisna tutarı, 2018 takvim yılında elde edilen kira gelirleri için 4.400 TL olarak belirlenmiştir (2017 yılı için 3.900 TL’dir).
2.2. Hizmet Erbabına Verilecek Yemek Bedeline İlişkin İstisna Tutarı
GVK’nın 23/8. maddesinde yer alan, işverenler tarafından işyeri veya işyerinin müştemilatı dışında kalan yerlerde hizmet erbabına yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlere ilişkin istisna tutarı, 2018 takvim yılında uygulanmak üzere 16 TL olarak belirlenmiştir (2017 yılı için 14 TL’dir).
2.3. Engellilik İndirimi Tutarları
GVK’nın 31. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan aylık engellilik indirimi tutarları 2018 yılı için aşağıdaki şekilde belirlenmiştir (2017 yılı için; 1. derece engelliler için 900 TL, 2. derece engelliler için 470 TL, 3. derece engelliler için 210 TL’dir).
| 1. Derece Engelliler İçin
(Çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş olanlar) |
1.000 TL |
| 2. Derece Engelliler İçin
(Çalışma gücünün asgari %60’ını kaybetmiş olanlar) |
530 TL |
| 3. Derece Engelliler İçin
(Çalışma gücünün asgari %40’ını kaybetmiş olanlar) |
240 TL |
2.4. Basit Usule Tabi Olmanın Genel ve Özel Şartları
Basit usule tabi olmanın genel şartları ile ilgili olarak, GVK’nın 47. maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde yer alan yıllık kira bedeli toplamı 2018 yılı için; Büyükşehir belediye sınırları içinde 7.400 TL (2017 yılı için 6.500 TL), diğer yerlerde 4.900 TL (2017 yılı için 4.300 TL) olarak tespit edilmiştir. Basit usule tabi olmanın özel şartları ile ilgili olarak GVK’nın 48. maddesinin birinci fıkrasında yer alan hadler 2018 yılı için;
- 1 numaralı bent için 100.000 TL (2017 yılı için 90.000 TL) ve 148.000 TL (2017 yılı için 130.000 TL),
- 2 numaralı bent için 49.000 TL (2017 yılı için 43.000 TL),
- 3 numaralı bent için 100.000 TL (2017 yılı için 90.000 TL),
olarak tespit edilmiştir.
2.5. Değer Artışı Kazançlarına İlişkin İstisna Tutarı
GVK’nın mükerrer 80. maddesinde yer alan değer artışı kazançlarına ilişkin istisna tutarı, 2018 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere 12.000 TL olarak belirlenmiştir (2017 yılı için 11.000 TL’dir).
2.6. Arızi Kazançlara İlişkin İstisna Tutarı
GVK’nın 82. maddesinde yer alan arızi kazançlara ilişkin istisna tutarı 2018 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere 27.000 TL olarak belirlenmiştir (2017 yılı için 24.000 TL’dir).
2.7. Tevkifata ve İstisnaya Konu Olmayan Menkul ve Gayrimenkul Sermaye İratlarına İlişkin Beyanname Verme Sınırı
GVK’nın “Toplama yapılmayan haller” başlıklı 86. maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinin (d) alt bendinde yer alan tevkifata ve istisnaya konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarına ilişkin beyanname verme sınırı, 2018 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere 1.800 TL olarak belirlenmiştir (2017 yılı için 1.600 TL’dir).
2.8. Basit Usule Tabi Mükellefler İçin Kazanç İndirimi Tutarı
GVK’nın 89. maddesinin birinci fıkrasının (15) numaralı bendinde yer alan basit usule tabi mükellefler için kazanç indirimi tutarı 2018 yılında 9.000 TL olarak tespit edilmiştir (2017 yılı için 8.000 TL’dir).
2.9. 2018 Yılında Uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi
GVK’nın 103. maddesinin birinci fıkrasında yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife, 302 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2018 yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas olmak üzere aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.
| 14.800 TL’ye kadar | % 15 |
| 34.000 TL’nin 14.800 TL’si için 2.220 TL, fazlası | % 20 |
| 80.000 TL’nin 34.000 TL’si için 6.060 TL, (ücret gelirlerinde 120.000 TL’nin
34.000 TL’si için 6.060 TL), fazlası |
% 27 |
| 80.000 TL’den fazlasının 80.000 TL’si için 18.480 TL, (ücret gelirlerinde
120.000 TL’den fazlasının 120.000 TL’si için 29.280 TL), fazlası |
% 35 |
| oranında vergilendirilir. |
Öte yandan, 2017 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas alınacak gelir vergisi tarifesi şöyledir.
| 13.000 TL’ye kadar | % 15 |
| 30.000 TL’nin 13.000 TL’si için 1.950 TL, fazlası | % 20 |
| 70.000 TL’nin 30.000 TL’si için 5.350 TL, (ücret gelirlerinde 110.000 TL’nin
30.000 TL’si için 5.350 TL), fazlası |
% 27 |
| 70.000 TL’den fazlasının 70.000 TL’si için 16.150 TL, (ücret gelirlerinde
110.000 TL’den fazlasının 110.000 TL’si için 26.950 TL), fazlası |
% 35 |
| oranında vergilendirilir. |
2.10. Basit Usulde Vergilendirme ile İlgili Hususlar (Kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler)
Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler belirleme yetkisi Maliye Bakanlığına verilmiştir. Bu yetki kullanılarak 2017 yılı için 296 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenen tutarlar yeniden artırılmıştır. Buna göre, anılan maddelerin ticaretini yapanların, 2018 takvim yılında da basit usulden yararlanabilmeleri için alış, satış veya hasılatlarının 31/12/2017 tarihi itibariyle aşağıda belirtilen hadleri aşmaması gerekmektedir.
2.11. Basit Usule Tabi Mükelleflerde Gün Sonunda Toplu Belge Düzenlemesi
Basit usulde vergilendirilen mükelleflerle ilgili olarak 215 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile getirilen, belge vermedikleri günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura düzenlenmesine ilişkin uygulama 31/12/2018 tarihine kadar devam edecektir.
2.12. Menkul Sermaye İradının Beyanında Dikkate Alınacak İndirim Oranı Uygulaması
302 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklamalar şöyledir;
- GVK’nın 76. maddesinin 5281 sayılı Kanunun 44. maddesiyle yürürlükten kaldırılan ikinci fıkrasında, GVK’nın 75. maddesinin ikinci fıkrasının (5), (6), (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yer alan menkul sermaye iratlarına (döviz cinsinden açılan hesaplara ödenen faiz ve kâr payları, dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç) fıkrada belirtilen indirim oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısmın, bu iratların beyanı sırasında indirim olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir.
- GVK’nın indirim oranı uygulamasına yönelik 76. maddesinin ikinci fıkrası 1/1/2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere 5281 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmakla birlikte, anılan Kanunun geçici 67. maddesinin dokuzuncu fıkrası hükmü gereğince 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilen her nevi tahvil ve Hazine bonolarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesinde 31/12/2005 tarihinde yürürlükte olan hükümler esas alınacağından, indirim oranı uygulaması bahsi geçen menkul kıymet gelirleri için devam etmektedir.
- İndirim oranı; 213 sayılı VUK’ya göre o yıl için tespit edilmiş olan yeniden değerleme oranının, aynı dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranına bölünmesi suretiyle tespit edilmekte olup 213 sayılı Kanun hükümlerine göre 2017 yılı için tespit edilmiş olan yeniden değerleme oranı %14,47’dir. Bu dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranı ise %11,18’dir. Buna göre, 2017 yılında elde edilen bir kısım menkul sermaye iradının beyanında uygulanacak indirim oranı (%14,47 / %11,18 =) %129,43 olmaktadır. Bu oranlar dikkate alındığında, 2017 yılı gelirlerine uygulanacak indirim oranı birden büyük çıkmaktadır.
- Bu kapsamda, 2017 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından, 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan ve GVK’nın 75. maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler indirim oranının birden büyük olması dolayısıyla beyan edilmeyecektir.
- Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratlarının ve ticari işletmelere dahil kazanç ve iratların beyanında indirim oranı uygulanmamaktadır.
- GVK’nın geçici 67. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, anılan Kanunun 75. maddesinin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları 1/1/2006 tarihinden itibaren nihai olarak tevkifat yoluyla vergilendirilmekte olup bu gelirlerin beyanı ve bu gelirlere indirim oranı uygulanması söz konusu değildir.
NOT: BU MAKALE MALİYE POSTASI DERGİSİNDE YAYINLANMIŞTIR.
İmdat Türkay
Gelir İdaresi Grup Başkanı
iturkay@gelirler.gov.tr
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
