Kayıt dışı çalışmanın % 35 seviyelerinde olduğu ülkemizde, yapılan araştırmalar bunun en büyük nedeninin Türkiye’de uygulanan prim oranlarının yüksek olmasından kaynaklandığını belirtmektedirler. Hal böyle olunca mevcut sosyal güvenlik sisteminde kayıt dışı çalışma ile ilgili en önemli mücadele uygulanan idari para cezalarının yüksek tutulmasıdır.
Her ne kadar SGK tarafından caydırıcılık hususu para cezaları olarak görülse de aslında işverenlere yönelik birçok teşvikler bulunmaktadır. Bu teşvikler işletmelerin kurulu bulunduğu illere, bölgelere, çalışan sayılarına göre değişmekte ve işverenlerin üzerindeki büyük prim yükünü önemli ölçüde hafifletmektedir.
Hali hazırda SGK tarafından uygulanan birçok teşvikler bulunmaktadır. Bunlara kısaca başlıklar halinde değinecek olursak:
– 5510 sayılı Kanunun 81. Maddesinin birinci fıkrasının (I) bendinde öngörülen beş puanlık indirim,
– 4447 sayılı Kanunun geçici 10. Maddesinde öngörülen işveren hissesinin Hazinece karşılanması,
– 4447 sayılı Kanunun geçici 10. Maddesinde öngörülen işveren teşviki,
– Yatırımlarda devlet yardımları hakkındaki kararın uygulanmasına yönelik 2009/1 sayılı Tebliğ’de öngörülen işveren teşviki,
– Yatırımlarda devlet yardımları hakkındaki kararın uygulanmasına yönelik 2012/1 sayılı Tebliğ’de öngörülen işveren teşviki,
– 4447 sayılı Kanunun 50. Maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen işveren teşviki,
– 4857 sayılı Kanunun 30. Maddesinin altıncı fıkrasında öngörülen işveren teşviki,
– 5746 sayılı Kanunun 3. Maddesinin üçüncü fıkrasında öngörülen işveren teşviki,
– 5225 sayılı Kanunun 5. Maddesinin birinci fıkrasında öngörülen işveren teşviki.
Görüldüğü üzere ilgili Kanunlar çerçevesinde yararlanılması gereken teşvikler gerçekten çok fazla ancak işletmelerin neredeyse %95’i bu teşviklerden hiç yararlanmıyor.
Teşviklerden neden yararlanılmıyor?
İşveren teşvikleri içinde en çok uygulanan ve bilinin teşvik 5510 sayılı Kanunda belirtilen 5 puanlık işveren hissesine yönelik yapılan indirim uygulamasıdır. Bununla birlikte çeşitli illerde uygulanan 6486 sayılı Kanun gereğince yapılan 6 puanlık ilave teşvik indirimidir. Bu indirimlerle birlikte kullanılacak diğer indirimlerden işletmeler ya bilgi eksikliği ya da teşvik kapsamında sayılacak işçilerin tespiti hususlarının karmaşık olması sebebiyle yararlanmamaktadırlar.
Yararlanılmayan teşviklerin tutarı çok mudur?
Basit bir örnekle 2014 yılı Eylül ayında asgari ücretle çalışan bir işçiyi göz önüne aldığımızda, beş puanlık indirim sonrasında 4447 geçici 10. Madde kapsamına giren işçi için işletmelerin kasasında kalacak tutar 166 TL’dir. Bu çalışanın 24 ay teşvik kapsamında olduğunu düşündüğümüzde eldeki tutar 4.007 TL yapmaktadır. Sadece 10 işçiden bu şekilde yararlandığımızda işletme kasasında kalacak meblağ 40.075 TL yapmaktadır.
İşletmelerin hangi sektörde faaliyet gösterildiklerinin, ne kadar işçi çalıştırdıklarının önemi olmaksızın bu teşvikleri göz ardı etmeyeceği açıkça görülmektedir. Ancak özellikle büyük kapasitede faaliyet gösteren firmaların muhakkak teşviklerden yararlanmaları gerekmektedir.
En avantajlı SGK teşviki hangisidir?
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından uygulanan teşviklerden en avantalısı işveren hissesinin tamamının karşılandığı 6111 kanun numaralı işveren teşvikidir. İşveren teşviklerinin işletmelere getirdiği kazançlara göz atacak olursak, hangi kanun teşvikinin ne kadar avantaj sağladığını şu şekilde belirtebiliriz.
| 01/01/2014-01/06/2014 tarihleri arasında1071 TL asgari ücret üzerinden | 01/01/2014-01/06/2014 tarihleri arasında1134 TL asgari ücret üzerinden |
| 05510=53,55 TL | 05510= 56,7 TL |
| 06111= 214,20 TL | 06111= 226,80 TL |
| 06486= 117,81 TL | 06486= 124,74 TL |
Aynı anda birden fazla SGK teşvikinden yararlanılabilir mi?
Evet… 6111 sayılı Kanunun 38. maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin (ı) bendine eklenen “Bu fıkra ve diğer ilgili mevzuatla sağlanan sigorta prim desteklerinin aynı dönem için birlikte uygulanması halinde, bu destek öncelikle uygulanır” cümlesi ile bir sigortalı için birden fazla teşvikin uygulanması imkânı ile işverenler öncelikle 5 puanlık prim indirimi olmak üzere yararlanma şartlarına haiz olması şartıyla aynı sigortalı için bir başka teşvikten de yararlanabilirler.
Geçmişte yararlanılamayan teşvikleri alabilir miyiz?
Teşvik Kanunlarının yayımlanması ile birlikte işletmelerce yararlanılamayan teşviklerden geçmişe yönelik titiz bir çalışma yapılarak yararlanma imkanı mevcuttur. Bu boş yere kasadan çıkan paranın hali hazırda Hazinede beklemesi ve sizin tekrar kasanıza girmesi anlamını taşımaktadır.
Ancak önemli bir hususu belirtmekte yarar var. Teşvikler konusunda gerek geçmişe yönelik yapılacak çalışmalarda gerekse cari aylarda yapılacak çalışmalarda muhakkak konusunun uzmanı olan kişilerden yararlanmakta fayda var. Keza uzman olmayan kişilerce yapılan düzenlemelerdeki hatalar nedeniyle işletmelerin hali hazırda kullandıkları diğer indirimlerinde, yersiz yararlanma nedeniyle faydalanamamaktadırlar.
Osman Özbolat
http://www.muhasebenetwork.com/isverenler-sgk-tesviklerinden-yararlanamiyor.html
