3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 18 inci maddesine göre, on ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde beşinden az olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okulu ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi yaptırmakla yükümlüdür.
3308 Sayılı MESLEKİ EĞİTİM KANUNU
Madde 18 – (Değişik: 29/6/2001-4702/13 md.) (Değişik: 2/12/2016-6764/41 md.) On ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde beşinden az olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi, mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumu öğrencilerine staj ve tamamlayıcı eğitim yaptırır. Öğrenci sayısının tespitinde kesirler tam sayıya tamamlanır. Bu işletmeler mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumu öğrencilerine staj yaptırabilir.
Deprem, sel ve yangın gibi tabii afetler sonucu yörede faal durumda kalan işletmelerin eğitim olanakları dikkate alınarak, bu işletmeler için yukarıda belirtilen oranlar, il mesleki eğitim kurulunun teklifi ve Bakanlığın onayı ile değiştirilebilir.
(Değişik: 2/12/2016-6764/41 md.) Mesleki eğitim kapsamına alınıp alınmadığına bakılmaksızın ondan az personel çalıştıran işletmeler de mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerine bu Kanunun ilgili hükümlerine göre beceri eğitimi, staj ve tamamlayıcı eğitim yaptırabilirler.
Vardiya usulü veya mevsimlik olarak faaliyet gösteren işletmelerde eğitim görecek öğrenci sayısının tespitinde gündüz vardiyasında veya faaliyet gösterdiği mevsimde çalışan personel sayısı esas alınır. (Değişik: 2/12/2016-6764/41 md.) Bu Kanun kapsamında on ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince her yıl şubat ayı içerisinde il millî eğitim müdürlüklerine ve o ildeki yükseköğretim kurumlarına bildirilir. Beceri eğitimi, staj ve tamamlayıcı eğitim yaptıracak Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı işletmeler, Bakanlık ve Millî Savunma Bakanlığınca birlikte belirlenir.
İşletmelerdeki personel sayısının tespitinde her yılın ocak ayı, yaz mevsiminde faaliyet gösteren işletmelerde temmuz ayı esas alınır. Beceri eğitimi uygulamasına da öğretim yılı başında başlanır. İşletmelerde mesleki eğitim uygulaması kapsamına alınacak iller ve meslekler, Mesleki Eğitim Kurulunun görüşü doğrultusunda Bakanlıkça tespit edilir.
(Değişik: 2/12/2016-6764/41 md.) Bu madde kapsamında on ve daha fazla öğrenciye beceri eğitimi, staj ve tamamlayıcı eğitim yaptıracak işletmeler bu amaçla bir eğitim birimi kurar. Bu birimde, yapılan eğitim için alanında ustalık yeterliğine sahip ve iş pedagojisi eğitimi almış usta öğretici veya eğitici personel görevlendirilir.
(Ek fıkra: 13/2/2011-6111/62 md.) Bu maddede belirtilen on personel sayısını beş personele kadar indirmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.
- (1) 2/7/2018 tarihli ve 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 193’üncü maddesiyle bu fıkrada yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmişti
MESLEKİ EĞİTİM GÖREN ÜNİVERSİTELİ STAJYER ÖĞRENCİLERE, ÖDENECEK ÜCRET
Mesleki eğitim gören üniversiteli stajyer öğrencilere, ödenecek ücret, düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir. Ancak, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim öğrencilerine ödenecek ücret, işyerinde 20 ve üzerinde personel çalışıyor ise asgari ücretin net tutarının %30 undan, yirmiden az personel çalışıyor ise %15’ inden daha az olamazdı. Staj yapma zorunluluğu bulunan yüksekokul ya da üniversite öğrencilerine önceleri 3308 sayılı kanuna tabi olmayan öğrenciler için işveren açısından ücret ödeme yükümlülüğü de yoktu. 6111 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmündeki Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun” un 61 inci maddesi ile 3308 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesindeki “Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları” yeniden tanımlanmıştır. Yapılan değişiklikle mesleki ve teknik eğitim veren liseler ibaresinden sonra gelmek üzere teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumları ibaresi metne işlenmiştir. Bu değişikliğe bağlı olarak değişikliğin yürürlüğe girdiği 25.02.2011 tarihinden itibaren mesleki ve teknik eğitim veren liselerin yanı sıra yükseköğretim öğrencilerinden staj yapanlar hakkında da 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nu hükümleri uygulanmaya başlanmıştır.
6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
MADDE 61- 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununun 3’üncü maddesinin (j) bendine “orta öğretim kurumları” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumları” ibaresi eklenmiştir.
3308 Sayılı MESLEKİ EĞİTİM KANUNU
Madde 3 – j) (Ek: 29/6/2001-4702/6 md.) “Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları”, mesleki ve teknik eğitim alanında, diplomaya götüren orta öğretim kurumları ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumları ile belge ve sertifika programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim-öğretim kurumlarını;(1)
(1) 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 61 inci maddesiyle, bu bentte yer alan “orta öğretim kurumları” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumları” ibaresi eklenmiştir.
3308 Sayılı MESLEKİ EĞİTİM KANUNU
Ücret ve Sosyal Güvenlik Madde 25 – (Değişik: 2/12/2016-6764/45 md.) Aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar, düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir. Ancak, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin net tutarının; yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde onbeşinden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde otuzundan aşağı ücret ödenemez. Bu amaçla kamu kurum ve kuruluşları gerekli tedbirleri alır. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile yükseköğretim kurumları ve birimlerinde yapan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır. (2)
Aday çırak, çırak ve öğrencinin eğitimi sırasında işyerinin kusuru halinde meydana gelecek iş kazaları ve meslek hastalıklarından işveren sorumludur.
Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır.
(Değişik: 2/12/2016-6764/45 md.) Aday çırak, çıraklar, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında okumakta iken staja, tamamlayıcı eğitime veya alan eğitimine tabi tutulan öğrencilerin sigorta primleri asgari ücretin yüzde ellisi üzerinden, Bakanlık ile mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin bütçesine konulan ödenekten karşılanır.
(1) 20/6/2001 tarihli ve 4684 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle bu fıkrada yer alan “fona” ibaresi yürürlükten kaldırılmış olup, bu hüküm 1/1/2002 tarihinde yürürlüğe girecektir.
(2) 18/6/2017 tarihli ve 7033 sayılı Kanunun 32’nci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “ortaöğretim” ibaresinden sonra gelmek üzere “öğrencileri ile yükseköğretim kurumları ve birimlerinde yapan yükseköğretim” ibaresi eklenmiştir.
İlgili Kanun hükümlerine göre; 25/02/2011 tarihinde yapılan yeni düzenleme ile staj yapan üniversite öğrencilerinin durumu da 3308 sayılı Kanuna göre Mesleki eğitim öğrenimi gören üniversiteli stajyer öğrencilere, işyerinde 20 ve üzerinde personel çalışıyor ise asgari ücretin net tutarının %30 undan, yirmiden az personel çalışıyor ise %15’ inden daha aşağı ücret ödenemez.
STAJYER ÖĞRENCİLERE ÖDENEN ÜCRETLERDEN VERGİ VE SİGORTA PRİMİ KESİLİR Mİ?
6111 sayılı Kanun ile 3308 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinde tanımlanan “Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları” tanımına ekleme yapılmıştır. Son değişikliğe göre “mesleki ve teknik eğitim alanında, diplomaya götüren orta öğretim kurumları ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumları ile belge ve sertifika programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim-öğretim kurumu” Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumu’ dur (3308, m. 3/j).
Özellikle belirtmeliyiz ki, “orta öğretim kurumları” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumları” ibaresi 6111 sayılı Kanun ile eklenmiştir. Dolayısıyla 6111 sayılı Kanun ile yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği 25/02/2011 tarihinden önce staj yapan üniversite öğrencilerini 3308 sayılı Kanun kapsamında değerlendirmek mümkün değilken değişiklikten sonra artık staj yapan üniversite öğrencilerinin durumu da 3308 sayılı Kanuna göre belirlenecektir.
VERGİ UYGULAMASI
Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenen ücretlerden vergi kesintisi yapılmaz. Çünkü aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenen ücretler her türlü vergiden müstesnadır (3308 Md. 25)
Ücret ve Sosyal Güvenlik Madde 25
Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır.
Her ne kadar 3308 sayılı kanunun 25.maddesinde ‘’Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır.’’ denilmiş ise de GVK da müteferrik istisnaları düzenleyen 23.maddesinde 3308 sayılı Kanuna tabi çalışanların asgari ücreti aşmayan ücretleri istisna kapsamında tutulmuştur.
Ücretlerde:(1) Madde 23
12. 3308 sayılı Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların asgari ücreti aşmayan ücretleri.
(2) (Ek Bentler: 4/12/1985-3239/42 md.)
(2) Bu bentte yer alan “2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanunu hükümlerine tabi çırakların “ibaresi, 16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinde yer alan “2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanununa tâbi çırakların “ibaresi “3308 sayılı Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanununa tâbi çırakların“olarak değiştirilmiştir hükmüne istinaden değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
Ayrıca GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü) 17/07/2012 tarih Sayı: B.07.1.GİB.0.06.62-155[1-2011/1923]751
Özelgesinde; Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere sözleşmenin akdedilmesi ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık sigortaları hükümleri uygulanır. Sigorta primleri 1475 sayılı İş Kanunu’nun 33 üncü maddesi gereğince bunların yaşına uygun asgari ücretin % 50’si üzerinden Bakanlık ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin bütçesine konulan ödenekle karşılanır.” hükmüne yer verilmiştir.
Diğer taraftan, 128 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde, çıraklar için öngörülen tüm niteliklere sahip olmakla beraber, geçerli asgari ücret düzeyinin üzerinde ücret alan bir kimsenin o işyerinde iş veya sanat öğrenmek amacıyla çalıştığı kabul edilemeyeceğinden çırak sayılmasının mümkün bulunmadığı, bu nedenle çıraklık niteliklerine sahip olmakla beraber asgari ücretin üzerinde ücret alanlara yapılan ödemelerin tamamının vergiye tabi tutulacağı belirtilmiştir.
Buna göre, genel sekreterliğinizde 3308 sayılı Kanun kapsamında mesleki eğitim gören öğrencilere yapılan, yıllar itibariyle yaşa göre belirlenen asgari ücreti aşmayan ücret ödemeleri Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/12’nci maddesine göre gelir vergisinden istisna tutulacaktır.
Bununla beraber; 3308 sayılı Kanun kapsamında olmayan öğrenciler için yapılacak ücret ödemeleri ile mesleki eğitim gören öğrencilere asgari ücretin üzerinde yapılacak ücret ödemelerinin Gelir Vergisi Kanunu’nun 103 ve 104’üncü maddelerine göre tevkifata tabi tutularak vergilendirilmesi gerekmektedir.
Söz konusu ücret tutarlarının asgari ücretin üzerinde olması durumunda ise, gelir ve damga vergisine tabi olacaktır.
DAMGA VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
3308 sayılı Kanun kapsamında çalıştırılan öğrencilerin yıllar itibariyle yaşa göre belirlenen asgari ücreti aşmayan ücret ödemeleri nedeniyle düzenlenen kağıtların, Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin 12 nci fıkrası ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun IV/34 üncü fıkrası uyarınca damga vergisinden istisna edilmesi, ancak asgari ücreti aşan ücret ödemeleri ile 3308 sayılı Kanun kapsamında olmayan öğrencilere yapılacak ücret ödemeleri nedeniyle düzenlenen kağıtların Kanuna ekli (1) sayılı tablonun IV/1-b fıkrası gereğince damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
SGK UYGULAMASI
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46’ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82’nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Bu bentte sayılanlar, 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.
3308 sayılı Kanuna eklenen geçici 12’nci maddeye göre, 9 Aralık 2016 tarihinden itibaren 2016-2017 eğitim öğretim dönemi sonuna kadar stajyerlere çalışan sayısına bağlı olmaksızın asgari ücretin net tutarının yüzde 30’undan az ödeme yapılmayacaktır.
MADDE 48- 3308 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 12- 2016-2017 eğitim ve öğretim yılı sonuna kadar uygulanmak üzere aday çırak ve çıraklar ile 18 inci madde hükümleri uyarınca işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere, 25 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında yapılacak ödemeler asgari ücretin net tutarının yüzde otuzundan az olamaz. Ödenebilecek en az ücretin; yirmiden az personel çalıştıran işletmeler için üçte ikisi, yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işletmeler için üçte biri, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 53’üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (B) bendinin (h) alt bendi için ayrılan tutardan Devlet katkısı olarak ödenir. Bu kapsamda yapılacak ödemeleri beş eğitim ve öğretim yılına kadar uzatmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile öğretim programı gereği staj yapmak zorunda olmayan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır. Kamu kurum ve kuruluşlarına Devlet katkısı ödenmez.
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46’ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82’nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır.
5510 sayılı kanunun 87.maddesinde belirtildiği üzere ‘’çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim görenler ile meslek liselerinde staja tabi tutulan öğrenciler için Millî Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yüksek öğrenim sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri yüksek öğretim kurumu, prim ödeme yükümlüsüdür.’’
ZORUNLU UYGULAMALI EĞİTİM
2017 yılında kabul edilen 7033 sayılı Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 19 uncu maddesiyle 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununa bir madde eklenmiştir. Bu yasal değişiklikle birlikte “zorunlu uygulamalı eğitim” kavramı çalışma hayatımıza girmiştir. Bu eğitim kapsamında olanlar sınırlıdır. Öncelikle devlet üniversitelerinde okuyanlar bu kapsamdadır. Fen ve mühendislik fakültelerinde (Matematik, biyoloji, kimya ve fizik programları ile mühendislik unvanı veren programlar) lisans düzeyinde öğrenim görenler son sınıftayken bir yarı yıl boyunca bu eğitime katılacaklardır.
Bu zorunlu eğitim, özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında yapılacaktır.
7033 Sayılı Kanun SANAYİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE ÜRETİMİN DESTEKLENMESİ AMACIYLA BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN
MADDE 19 – 2547 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 74 – Yükseköğretim Kurulu, 1/1/2023 tarihine kadar Devlet yükseköğretim kurumlarının lisans düzeyinde fen ve mühendislik bilimleriyle sınırlı olmak üzere, öğrencilerin öğrenimlerinin son yılında bir yarıyılı özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında uygulamalı eğitimle tamamlamalarını zorunlu kılmaya, uygulamalı eğitimin zorunlu kılınacağı bölümleri belirli yükseköğretim kurumlarıyla ve/veya belirli fakülte ya da bölüm ve programlarla sınırlı tutmaya yetkilidir.
ZORUNLU UYGULAMALI EĞİTİM SÜRECİNDEKİ ÖĞRENCİLERE ÖDENECEK ÜCRET
Zorunlu uygulamalı eğitim süresince öğrencilere ödenecek ücret, asgari ücretin net tutarının %35’i kadar olacaktır.
MADDE 19 – 2547 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
Uygulamalı eğitimleri süresince öğrencilere asgari ücretin net tutarının %35’i ücret olarak ödenir. Uygulamalı eğitim ücretlerini karşılamak üzere ihtiyaç duyulan kaynak, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 53’üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (B) bendinin (h) alt bendi için ayrılan tutardan Yükseköğretim Kurulu hesabına ödenen ve Yükseköğretim Kurulu bütçesine gelir ve ödenek kaydedilerek ilgili yükseköğretim kurumlarına aktarılmak suretiyle karşılanır. Aktarılan bu tutar, yükseköğretim kurumları bütçesine gelir ve ödenek kaydedilmek suretiyle öğrencilerin hesabına ödenir.
Öğrencilerin uygulamalı eğitim süresince sigorta primleri, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükümlerine göre karşılanır.
Eğitimin planlanması, öğrencilerin yerleştirilmesi, takibi, kaynağın aktarımı, bütçeleştirilmesi ve kullanımına ilişkin esaslar ile uygulamalı eğitime ilişkin diğer hususlar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenir.
Bu madde kapsamına giren öğrencilere aynı uygulamalı eğitim dönemi için 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun geçici 12’nci maddesi hükümleri uygulanmaz.”
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim, fen, mühendislik, sağlık, sanat, spor ve sosyal bilimler alanı öğrencilerinin mesleki beceri ve tecrübelerini geliştirmek üzere ilgili programlarda yaptırılan uygulamalı eğitimlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Öğrencilere ödenen Devlet katkısı
GEÇİCİ MADDE 1
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 2547 sayılı Kanunun geçici 74’üncü maddesi kapsamındaki işletmede mesleki eğitimler öğrencilerin öğrenim sürelerinin son yılında bir yarıyılı kapsayacak şekilde eğitim ve öğretim dönemlerinde ve tam zamanlı olarak yapılır.
(2) Birinci fıkra kapsamındaki işletmede mesleki eğitimler, Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenmiş yükseköğretim kurumları ve bu kurumların fen ve mühendislik bilimlerinin belirli lisans programlarıyla sınırlıdır.
Bu durumda ZORUNLU UYGULAMALI EĞİTİM SÜRECİNDEKİ ÖĞRENCİLERE ÖDENECEK ÜCRET ödeme şartları;
- FEN ve MÜHENDİSLİK bölüm öğrencileri (Matematik, biyoloji, kimya ve fizik programları ile mühendislik unvanı veren programlar) kapsamaktadır.
- Zorunlu Uygulama Eğitim Sürecindeki kapsamında özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında işletmede mesleki eğitim yapan öğrencilere 1/1/2023 tarihine kadar uygulamalı eğitimleri süresince asgari ücretin net tutarının %35’i ücret olarak ödenmesi gerekmektedir.
Öğrencilerin uygulamalı eğitim süresince sigorta primleri, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükümlerine göre karşılanır.
Eğitimin planlanması, öğrencilerin yerleştirilmesi, takibi, kaynağın aktarımı, bütçeleştirilmesi ve kullanımına ilişkin esaslar ile uygulamalı eğitime ilişkin diğer hususlar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenir.
Bu madde kapsamına giren öğrencilere aynı uygulamalı eğitim dönemi için 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun geçici 12’nci maddesi hükümleri uygulanmaz.”
MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM YAPAN YÜKSEKÖĞRENİME DEVAM EDEN STAJYER ÖĞRENCİ ÜCRETLERİ İLE ZORUNLU UYGULAMALI EĞİTİM SÜRECİNDEKİ ÖĞRENCİLERE ÖDENECEK ÜCRETLERİ KARIŞTIRMAYIN!
Ortaöğrenime devam ederken staj yapan öğrencilerin ücretleri sigortalılıklar ve işverenlerin bu stajyer öğrencilere karşı yükümlülükleri konusunda bir tereddüt yokken aynı durum Mesleki ve Teknik Eğitimi yapan yükseköğrenime devam eden öğrenciler ve Yükseköğretim kurumlarının lisans düzeyinde fen ve mühendislik bilimleriyle sınırlı olmak üzere, öğrencilerin öğrenimlerinin son yılında bir yarıyılı özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında zorunlu uygulamalı eğitimin kapsamındaki öğrencilere özellikle ödenecek ücretlerde tereddütler yaşanmakta ve ödenecek ücretleri karıştırılmaktadır.
Özellikle 17 Haziran 2021 Tarihli 31514 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanan YÜKSEKÖĞRETİMDE UYGULAMALI EĞİTİMLER ÇERÇEVE Yönetmeliği baz alınarak Mesleki eğitim öğrenimi gören üniversiteli stajyer öğrencilerin tamamına uygulamalı eğitimleri süresince asgari ücretin net tutarının %35’i ücret olarak ödenmesi gerektiği algılanmaktadır.
Bunun sebebi ise Üniversite öğrencilerinin stajı konusunda birden fazla düzenleme olması;
Sonuç olarak belirtmek gerekir ki;
- Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında üniversite öğrencilerinin yapacakları stajda alacakları ücret en az net asgari ücretin %30 kadar olacaktır.
- Zorunlu Uygulama Eğitim Sürecindeki kapsamında özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında işletmede mesleki eğitim yapan öğrencilere 1/1/2023 tarihine kadar uygulamalı eğitimleri süresince asgari ücretin net tutarının %35’i ücret olarak ödenmesi gerekmektedir.
ZORUNLU STAJ DÖNEMİ İÇİN İŞLETMELERDE İSTİHDAM EDİLEN STAJYERLERE İŞVERENCE ÜCRET ÖDENMESİ GEREKİR Mİ?
İşletmelerde mesleki eğitim görecek stajyerler, çırak, aday çırak ve kalfalar için ödenecek minimum ücret tutarı, 2022 yılı asgari ücret tutarının açıklanması ile birlikte belirlenmiş oldu. 25 Aralık 2021 tarihinde yayımlanan 7346 sayılı Kanun ile yapılan bazı düzenlemeler, asgari ödenecek ücreti ve devlet desteği şartlarında bazı yeni uygulamalar getirdi.
- 20’den az çalışanı olan iş yerlerinde stajyerlerin ücreti asgari ücretin net tutarının en az %15’i,
- 20 ve üzeri çalışanı olan iş yerlerinde stajyerlerin ücreti asgari ücretin net tutarının en az %30’u,
- Mühendislik fakültesi öğrencisi olup staj yapan öğrencilere asgari ücretin net tutarının en az %35’i,
- Çırak ve aday çırak statüsünde mesleki eğitim görenlere asgari ücretin net tutarının en az %30’u,
- Kalfalık yeterliliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12. Sınıf öğrencilerine asgari ücretin net tutarının en az %50’si
| 2025 Yılı Stajyer Maaşları | |
| Stajyer Maaşı: (Çalışan Sayısı 20+ İş Yerleri) | 6.631,40 TL |
| Stajyer Maaşı: (Çalışan Sayısı 20’den az olan İş Yerleri) | 3.315,70 TL |
| Stajyer Maaşı: (Mühendislik Fakültesi Öğrencisi) | 7.736,63 TL |
| Kalfa Maaşı: (Mesleki Eğitim Merkezi 12. Sınıf Öğrencisi) | 11.052,33 TL |
| Çırak ve Aday Çırak Maaşı: | 6.631,40 TL |
MESLEKİ BECERİ EĞİTİM SÜRESİ İÇERİSİNDE YAPILAN “ÖZÜRSÜZ DEVAMSIZLIK VE ÜCRETSİZ İZİN” GÜNLERİNİN DÜŞÜLMESİ GEREKMEKTEDİR
3308 Sayılı Kanunun Ücret ve Sosyal Güvenlik başlıklı 25/1.fıkrasında; (…) işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından ödenecek ücret ve bu ücretteki artışlar sözleşmeyle tespit edilir. Ancak, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik orta öğretim okul ve kurumlarında staj ve tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin net tutarını; yirmi ve üzerinde personel çalıştıran iş yerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde on beşinden, aday, çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde otuzundan aşağı ücret ödenemez.
3.fıkrasında; aday, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır.
26.maddeye göre; aday, çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilere işletmelerce her yıl tatil aylarında bir ay ücretli izin verilir. Ayrıca mazeretli kabul edilenlere okul müdürlüğünün görüşü alınarak bir aya kadar ücretsiz izin de verilebilir.
20/1.fıkra (son) cümlesine göre; Teorik eğitim günlerinde öğrenciler ücretli izinli sayılır.
07/09/2013 tarih 28758 Sayılı RG’de yayınlanarak yürürlüğe giren Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 15/3.fıkrası (son) cümlesinde; “bu öğrenciler 3308 Sayılı Kanun hükümlerine göre işletmelerle olan sözleşmeleri devam ettiği sürece, ücretli ve ücretsiz izin süreleri dışında öğretim yılı boyunca işletmede mesleki eğitime devam eder.” denmiştir.
Yönetmeliğin 123/1.fıkrasına göre; işletmeler öğrencilere teorik eğitim için okul müdürlüğünce düzenlenecek programa göre haftada iki gün ücretli izin vermekle yükümlüdürler. 132/1.fıkrası gereğince; stajın okul müdürlüğünce planlanması yarı yıl ve yaz tatilinde yaptırılması esastır.
Yönetmeliğin 127/1.fıkrası gereğince; mesleki ve teknik orta öğretim kurumları öğrencilerinin staj süresi 40 iş günüdür.
134/1.fıkrası gereğince; işletmelerdeki mesleki eğitim ders yılı başında başlar, ders yılı sonunda biter.
Haftada üç gün işletmede beceri eğitimi, iki gün ise okulda veya eğitim biriminde teorik eğitim yapılması esastır. 2.fıkrasında; sözleşmesi devam eden öğrenciler yaz aylarında da işletmelerdeki eğitimlerine devam ederler. Ancak bu süre içinde isterlerse ücretli veya ücretsiz izin haklarını kullanabilirler.
3308 Sayılı Kanun’un 25 ve Yönetmeliğin 143.maddesi gereğince hazırlanan mesleki beceri eğitimine ilişkin TİP sözleşmenin 7/1.fıkrasına göre; işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciye yarı yıl ve yaz tatili süresince toplam 1 ay ücretli izin verilir. Ayrıca mazeretleri kabul edilenlere okul/kurum müdürlüğünün görüşü alınarak 1 aya kadar ücretsiz mazeret izni de verilebilir. 2.fıkra gereğince; öğrenciler teorik eğitim günlerinde ücretli izinli sayılırlar.
Konu ile ilgili Bölge Adliye Mahkemesi İzmir 4. Hukuk Dairesi kararında;
Somut olayda davacının davalı idareye bağlı Fethiye Devlet Hastanesi’nde 11. Sınıf (2013/2014) ve 12. Sınıf (2014/2015)’ta mesleki beceri eğitimini ve 2015 yaz stajını yaptığı herhangi bir ücret ödenmediği kanaatine varılmıştır.
Nitekim tanıklar davacının 11 ve 12. Sınıfta mesleki beceri eğitimini yaptığı, davacıya herhangi bir ücret ödenmediğini beyan etmişlerdir.
Kural olarak işletmedeki personel sayısının 20 ve üzeri olması halinde ödenecek ücret = ( net asgari ücret X %30) – (net asgari ücret X %30 X devamsız gün sayısı / 30) formülüne göre hesaplanmalıdır.
Bölge Adliye Mahkemesi İzmir 4. Hukuk Dairesi Esas No: 2019/2870 Karar No: 2020/1214
SONUÇ OLARAK
Ortaöğrenime devam ederken staj yapan öğrencilerin ücretleri sigortalılıklar ve işverenlerin bu stajyer öğrencilere karşı yükümlülükleri konusunda bir tereddüt yokken aynı durum Mesleki ve Teknik Eğitimi yapan yükseköğrenime devam eden öğrenciler ve Yükseköğretim kurumlarının lisans düzeyinde fen ve mühendislik bilimleriyle sınırlı olmak üzere, öğrencilerin öğrenimlerinin son yılında bir yarıyılı özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında zorunlu uygulamalı eğitimin kapsamındaki öğrencilere özellikle ödenecek ücretlerde tereddütler yaşanmakta ve ödenecek ücretleri karıştırılmaktadır.
Özellikle 17 Haziran 2021 Tarihli 31514 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanan YÜKSEKÖĞRETİMDE UYGULAMALI EĞİTİMLER ÇERÇEVE Yönetmeliği baz alınarak Mesleki eğitim öğrenimi gören üniversiteli stajyer öğrencilerin tamamına uygulamalı eğitimleri süresince asgari ücretin net tutarının %35’i ücret olarak ödenmesi gerektiği algılanmaktadır.
Bunun sebebi ise Üniversite öğrencilerinin stajı konusunda birden fazla düzenleme olması;
Sonuç olarak belirtmek gerekir ki;
- Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında üniversite öğrencilerinin yapacakları stajda alacakları ücret en az net asgari ücretin %30 kadar olacaktır.
- Zorunlu Uygulama Eğitim Sürecindeki kapsamında özel sektör işletmelerinde, teknoparklarda, araştırma altyapılarında, Ar-Ge merkezlerinde ya da sanayi kuruluşlarında işletmede mesleki eğitim yapan öğrencilere 1/1/2023 tarihine kadar uygulamalı eğitimleri süresince asgari ücretin net tutarının %35’i ücret olarak ödenmesi gerekmektedir.
25 Aralık 2021 tarihinde yayımlanan 7346 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemeler sonucunda stajyer ücretlerine asgari ödenecek tutar ve devlet desteği şartları şu şekildedir:
- 20’den az çalışanı olan iş yerlerinde stajyerlerin ücreti asgari ücretin net tutarının en az %15’i,
- 20 ve üzeri çalışanı olan iş yerlerinde stajyerlerin ücreti asgari ücretin net tutarının en az %30’u,
- Mühendislik fakültesi öğrencisi olup staj yapan öğrencilere asgari ücretin net tutarının en az %35’i,
- Çırak ve aday çırak statüsünde mesleki eğitim görenlere asgari ücretin net tutarının en az %30’u,
- Kalfalık yeterliliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12. Sınıf öğrencilerine asgari ücretin net tutarının en az %50’si ödenmelidir.
Ücret olarak ödenmesi zorunlu olup Ayrıca Yüksek Mahkeme Zorunlu staj dönemi için işletmelerde istihdam edilen stajyerlere işverence ücret ödenmesi gereken ücretten öğrencinin okulu tek taraflı olarak feragat edemeyeceği kararını hüküm altına almıştır.
Mesleki eğitim merkezi öğrencileri için ödenen ücretler tamamen devlet tarafından desteklenirken, diğer eğitim kurumlarında okuyan ve işletmelerde staj yapacak olan öğrencilerin devlet desteği, işletmedeki çalışan sayısına göre değişkenlik göstermektedir. Oranlar aşağıdaki gibidir:
- 20’den az işçi çalıştıran işletmelerde stajyere ödenecek asgari tutarın 3’te 2’si devlet tarafından karşılanacaktır.
- 20 ve üzerinde işçi çalıştıran işletmelerde stajyere ödenecek asgari tutarın 3’te 1’i devlet tarafından karşılanacaktır.
Bununla birlikte;
Tüm bu yasal düzenlemelere göre mesleki beceri eğitimi gören öğrencilerin hafta sonu tatili, teorik eğitim dahil 1 hafta, ayda 30 gün olmak üzere mesleki eğitimin başladığı tarihten bittiği tarihe kadar yarıyıl ve yaz tatili dahil olmak üzere çalıştığının kabulü zorunludur. Diğer bir anlatımla mesleki beceri eğitimi hafta sonu, yarı yıl, yaz tatili, teorik ve pratik eğitim olmak üzere bir bütündür. Ancak mesleki beceri eğitim süresi içerisinde yapılan özürsüz devamsızlık ve ücretsiz izin günlerinin düşülmesi gerekmektedir.
Musa Çakmakçı
Sosyal Güvenlik Uzmanı
musacakmakci.1907@gmail.com
05.11.2025
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
