İşyerinizden memnun değilsiniz. Ayrılmak istiyor ama tazminatınızı kaybetmekten korkuyorsunuz. İşte size hem istifa edip hem de tazminatı kaptırmamanın iki kolay yolu
Tazminat, çalışanların en büyük sorunlarından biri. İşveren ve çalışan arasındaki anlaşmazlıkların büyük çoğunluğu bu noktada kilitleniyor. Milyonlarca çalışan tazminatını alamıyor, türlü oyunlarla bu haktan mahrum bırakılıyor. Bu yüzden tazminat fonu çalışmaları hızlandı. Fon ile ilgili görüşlerimi geçtiğimiz haftalarda yazmıştım. Bugün size tazminatı almanın bazı kolay yollarını anlatmak istiyorum. Kanunlar çalışanlara tazminatlarını alabilmeleri için ‘haklı fesih’ denilen bir imkân tanıyor. Sağlık sorunları, iyi niyet ve ahlaki suiistimal ve zorlayıcı sebepler olduğunda bu haktan yararlanılabiliyor. Elbette ispat yükümlülüğü olduğu için bu biraz zor bir süreç fakat kolay yolları da yok değil. 15 yıl ve 3.600 formülleri bunlardan. Aslında işlem çok basit. Öncelikle sigortalı olarak iş hayatına başladığınız günden bu yana 15 yıl geçmesi gerekiyor. Burada 9 Eylül 1999’dan önce işe girmeniz ilk şart. Bu 15 yılın içinde 10 yıl, yani 3.600 gün de prim ödemelisiniz. Bu şartları tamamladıysanız ve işyerinde de en az bir yıldır çalışıyorsanız, istifa ederek tazminatınızı alabilirsiniz. Bunun için bir dilekçeyle başvurmanız yeterli ama işinizi sağlama almak için önce SGK’ya gidip şartları doldurduğunuza dair bir yazı temin etmenizi öneririm.
TEKRAR ÇALIŞILABİLİR
Burada akla gelen ilk soru “Tekrar çalışabilir miyim.” Genel görüşe göre makul bir süre geçmeden örneğin hemen ertesi gün işe başlandığında ilk işyerinin kötü niyet davası açması söz konusu olabilir. Bize göre ise hakkı olan tazminatı alan bir işçinin çalışma özgürlüğünün elinden alınamayacağı yönünde. Bu konuda Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin de açık kararları mevcut. Haklı fesih dışında kadınlar için tazminatı kazandıran ikinci bir yol var. Evlenen bir kadın nikahtan sonraki bir yıl içinde işyerine başvurarak tazminatını alarak ayrılabiliyor. Bunu evlilik cüzdanıyla ispatlıyor.
ÖRNEK TAZMİNAT HESABI
5 yıl 8 ay ve 10 gün hizmeti olan bir işçinin tazminat hesabı şöyle yapılıyor:
İşçinin brüt ücreti: 1.134 lira
Düzenli ayni yardımlar: 66 lira
Giydirilmiş brüt ücret: 1.200 lira
5 yıllık tazminat 5X 1.200= 6 bin lira
8 aylık tazminat 1.200/12X8= 800 lira
10 günlük tazminat 1.200/360X10= 33.3 lira
Toplam tazminat: 6.833 lira 30 kuruş.
TAVAN ÜCRET VAR
İşçinin çalıştığı her geçen yıl için 30 günlük brüt ücret karşılığında kıdem tazminatı hesaplanır.
Bir yıldan artan sürelerde günlük olarak hesaplanıp toplama eklenir.
Brüt ücrete süreklilik arz eden ikramiye, prim, yol yemek yakacak yardımı gibi parayla ölçülen tüm ödemeler katılır.
Kıdem tazminatı hesaplanırken yalnız damga vergisi kesintisi yapılır.
Kıdem tazminatı yüksek maaşlarda tavana göre hesaplanır. Bu tavan her sene devlet tarafından belirlenir. 2014 yılı ilk için kıdem tazminatı tavanı 3.438.22 TL’dir. Brüt maaş bundan yüksek olamaz.
İŞ GÜVENLİĞİNE RADİKAL ÖNLEMLER
Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun açıkladığı iş güvenliği önlemleri paketi çok büyük yankı uyandırdı. Hükümetimiz bu konuda kararlılığını bir kez daha gösterdi. İşçilere sigorta yapılması, çip takılması, denetimlerde kamera kullanılması, işverene ve işçiye verilecek cezaların artırılması, şantiye şeflerinin iş güvenliği uzmanlarından seçilmesi gibi çok radikal tedbirler var. Bu arada iş güvenliğine dikkat eden işletmelerin ödüllendirilmesi de çok önemli. Bu tedbirler ile gerek işçinin gerekse işverenin bilinci birleşince facialardan kurtulacağız.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
31 Mayıs 1971 doğumluyum. 1987’de staj yaptım. 15 Eylül 1992’de işe başladım. 7650 günüm var. Ne zaman emekli olurum? İrfan KUMAŞ
25 yıl 53 yaş ve 5600 prim şartlarınız var. Prim tamam, yıl 2017’de dolacak. Yaşınızın dolacağı 31.05.2024’te emekli olursunuz. Askerliği 1992’den önce yaptıysanız 16 ay borçlanıp 2023’te emekli olabilirsiniz.
15.09.1973’te doğdum. İşe girişim 15.09.1991. 8100 günüm var. 1994’te askere gittim, ne zaman emekli olurum? Gökhan ÇAN
25 yıl 53 yaş 5600 prim günü şartlarınız var. Buna göre 15.09.2026 tarihinde emekli olursunuz. Askerlik borçlanması yaşınızı geriye çekmez.
06.10.1999’da sigortam başladı, 4462 primim var. Ne zaman, toplam kaç primle, kaç yaşında emekli olabileceğim? Esra BAYRAKTAR
Yaşınızı yazmamışsınız. Erken emekliliği bir ayla kaçırmışsınız. Şimdi 58 yaşında ve 7 bin prim günüyle emekli olacaksınız.
01.01.1986 doğumluyum, 2007’de sigortam başladı. 1970 prim günüm var. Ne zaman emekli olurum? Merve CAN
Şartlarınız 58 yaş ve 7 bin prim günü. 2007’den sonra doğumunuz varsa 3 çocuğa kadar borçlanarak 2160 gün prim kazanabilirsiniz.
BORÇLANMA ŞARTI YOK
Ben 15.07.1990’da sigortalı oldum. 3 çocuğum sigortadan önce doğdu. 1790 primim var. Doğum borçlanması yapabilir miyim? Senay YERDEM
Doğum borçlanması hakkı 3 çocuğa çıktı ama maalesef sigortadan sonraki doğumlar borçlanılabiliyor. O yüzden sizin böyle bir hakkınız yok. Emeklilik şartlarınız ise 20 yıl 47 yaş ve 5450 gün.
SERVİS ZORUNLU DEĞİL
İşyerimizde servis yok. İşveren çalışanlara servis sağlamak zorunda değil mi? Mehmet Suna
Kanuna göre işverenin servis zorunluluğu yok. Ancak bu konu iş sözleşmesinde ya da toplu sözleşmede yer almışsa işveren bu hükümlere uymak zorunda. Sözleşmenize bakmanızda fayda var.
ASGARİ ÜCRETİN % 32’Sİ ALINIR
01.02.1964’te doğdum, 01.01.1980’de işe girdim. 6720 günüm var. 1982 ve 1985 doğumlu 2 çocuğum bulunuyor. Bunları borçlanmam halinde ne kadar prim ödemem gerek? Sıdıka ERYILMAZ
Miktar belirlenirken brüt asgari ücretin yüzde 32’si alınıyor. Bu yılbaşına kadar ödeyeceğiniz aylık ücret 362 lira 88 kuruş. Bir çocuk için 24 ay borçlanırsanız toplam miktar 8 bin 709 lira 72 kuruş olacaktır.
SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Her cumartesi bu köşede çalışma hayatıyla ilgili sorunlarınızı gündeme getiriyoruz. Sorularınızı bizesorun@ sabah.com.tr ve faruk.erdem@ sabah.com.tr adresine gönderebilirsiniz.
Faruk Erdem
http://www.sabah.com.tr/ekonomi/2014/11/15/tazminata-15-yil-formulu
