Elektrikte kayıp-kaçak hedefini tutturamayan iktidara yakın dağıtım şirketleri lehine yeni bir yasal düzenlemeye gidiliyor. TBMM’ye sunulan kanun teklifine göre, kayıp-kaçağın yüksek olduğu bölgeleri özelleştirme sürecinde şirketlere verilen hedefler, yeniden belirlenecek. Teklif bu şekilde yasalaşırsa, kayıp-kaçağı düşük olan bölgeler, kaçağın yüksek olduğu bölgelere daha fazla kaynak aktaracak. Bu, düzenli ödeme yapan abonelerin daha fazla kaçak parası ödeyeceği anlamına geliyor. Enerji Bakanı Taner Yıldız, şirketlerin maliyeti üstleneceğini ve ek maliyetin kesinlikle abonelere yansıtılmadığını belirtmişti.
Sektörden bir kaynak, özelleştirme öncesi belirlenen ihale şart ve kriterlerinin süreç tamamlandıktan sonra değiştirilmesinin haksızlık olduğunu söyledi. Aynı kaynağa göre, yeni düzenleme batıdan doğuya milyonlarca lira ilave kayıp-kaçak parası aktarımı anlamına geliyor (Ulusal tarife kapsamında). Ayrıca ihale öncesi kayıp-kaçak hedefinin yüksek tutulması ihaleye verilecek tekliflerle yakından alakalı. Hedeflerde değişikliğe gidilirse, bu hem kaçağın yüksek olduğu bölgelerde hem de diğer bölgelerde verimi düşürür. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız TBMM’de konuyla ilgili soru önergesine ‘kayıp-kaçak performansı düşük olan dağıtım şirketlerinin maliyeti kendilerini karşılayacağını ve ek maliyetin hiçbir şekilde tüketiciye yansıtılmayacağı’ cevabını vermişti.
Elektrik dağıtım şirketlerinin tamamı özelleştirildi (21 bölge). İhaleleri kazanan şirketlere kayıp-kaçağı azaltmak için hedefler verildi. Hedefi yakalayamayan şirketin, oluşan zararı kendisi üstlenmesi gerekiyor. Ancak Dicle, Vangölü gibi dağıtım bölgeleri hedefi yakalayamadığı gibi oran daha da arttı. Kayıp-kaçağın yüksek olduğu bu bölgelerin ihalelerini hükümete yakın işadamlarının kazanması, kamuoyunda tartışma konusu olmuştu. Şirketler, oluşan ek maliyetin karşılanması için uzun süredir lobi faaliyeti yapıyor.
KAYIP-KAÇAK PARASI ARTIYOR
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na önceki gün sunulan kanun teklifi, aynen yasalaşırsa elektrik kayıp-kaçağın yüksek olduğu bölgelerde hedefler yeniden belirlenecek. İktidar partisine üye milletvekillerinin hazırladığı ‘Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’nin ilgili maddesi şöyle (Madde 21): 14/3/2013 tarihli ve 4646 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. “Dağıtım sistemindeki kayıpların azaltılmasına ilişkin tedbirler: Geçici madde 18- 1/1/2016 tarihine kadar, teknik ve teknik olmayan kayıpların oranı ülke ortalamasının üzerinde olan dağıtım bölgelerinde, diğer dağıtım bölgelerinden farklı düzenlemeler yapılmasına, hedef kayıp-kaçak oranlarının bir önceki yılın gerçekleşmeleri dikkate alınarak ve sonraki uygulama dönemleri de dahil olmak üzere yeniden belirlenmesine Kurul yetkilidir.”
BAKAN YILDIZ ‘ZARARI ŞİRKETLER ÇEKECEK’ DEMİŞTİ
Kamunun elindeki elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesiyle sektörde yeni bir dönem başladı. Özelleştirmenin hedefi, elektriğin kesintisiz-kaliteli ve ucuz bir şekilde tüketiciye sunulması idi. Bunun için de ihalede şirketlere kayıp-kaçak düşürme hedefleri verildi. Hedefi düşüren şirket ödüllendirilecek, aksi halde oluşan maliyeti karşılaması gerekiyordu. Enerji Bakanı Taner Yıldız da konuyla ilgili Giresun Milletvekili Selahattin Karaahmetoğlu ile Antalya Milletvekili Gürkut Acar’ın ‘kayıp-kaçak oranlarıyla ilgili’ soru önergelerine verdiği cevapta her bir bölge için hedef oranlar belirlendiğine dikkat çekti. Bakan Yıldız, önergelere şu cevabı verdi: Performans düzeyi yüksek olan şirketlerin ödüllendirilmesini, performans düzeyi düşük olan şirketlerin ise cezalandırılmasını temin edecek bir mekanizma dahilinde hedef kayıp-kaçak oranları belirlenmiştir. Nitekim düşük performanstan dolayı gerçekleşen yüksek kayıp-kaçak düzeyinin oluşturduğu ek maliyeti 2006-2010 döneminde olduğu gibi 2011-2015 döneminde de dağıtım şirketleri üstlenecektir. Bu ek maliyetler hiçbir şekilde tüketicilere yansıtılmamaktadır.
