Fatura, satılan malın ya da yapılan hizmetin karşılığında verilen ve müşterinin borçlandığı tutarı gösteren ticari bir belgedir.
Bilindiği üzere, fatura, satılan malın ya da yapılan hizmetin karşılığında verilen ve müşterinin borçlandığı tutarı gösteren ticari bir belgedir. Faturada bulunması gereken asgari bilgiler, faturanın düzenlenme süresi ve fatura kullanmak zorunda olanlar Vergi Usul Kanununun (VUK) 229 ve izleyen maddelerinde düzenlenmiştir. Faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami 7 gün içinde düzenlenmesi gerekmekte olup, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılmaktadır.
Vergi Usul Kanunu’nda azami 7 gün olarak belirlenen fatura düzenleme süresi, özellikle ay sonlarında yapılan satışlarda faturada gösterilen KDV’nin beyan edileceği dönemi oğrudan etkilemektedir. Faturanın 7 günlük düzenleme süresi dikkate alınarak malın teslim edildiği veya hizmetin ifa edildiği ay’dan sonraki ay’da düzenlendiği durumlarda, KDV’nin,
– Teslim ve hizmetin yapıldığı ay’da mı yoksa
– Faturanın düzenlendiği ay’da mı
beyan edileceği konusunda halen tereddütlerle karşılaşılmaktadır.
1) KDV’de Vergiyi Doğuran Olay ve Verginin Beyan Edileceği Dönemin Tespiti
Mükelleflerce vergi dairesine ödenecek olan KDV, satışlar üzerinden hesaplanan KDV’den, mükellefiyetle ilgili alışlar nedeniyle ödenen KDV’nin indirilmesi suretiyle hesaplanmaktadır. Mükellefler vergi dairesine ödeyecekleri vergiyi doğru olarak hesaplayabilmek için, her bir işlem itibariyle vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihi ve ilgili olduğu dönemi, Kanun hükümlerine göre uygun olarak belirlemek zorundadırlar. Aksi bir durum, vergiye tabi işlemlerin dönemler arasında kaymasına ve vergi dairesine ödenecek olan KDV’nin eksik veya fazla hesaplanmasına neden olur. Bu nedenle, diğer vergilerde olduğu gibi KDV’de de vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihin ve dolayısıyla ilgili bulunduğu vergilendirme döneminin Kanun’a uygun olarak belirlenmesi, doğru bir vergilemenin de ön şartıdır.
3065 sayılı KDV Kanunu’nun 10/a maddesine göre mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin ifası ile KDV yönünden vergiyi doğuran olay meydana gelmekte, bu işlemlere ait KDV’nin ise vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihin ait olduğu dönem (ay) KDV beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Bu husus, mal teslimi ve hizmet ifalarında vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi ve beyanı ile ilgili genel bir kuraldır. Aynı maddenin (e) bendinde ise, malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci veya sürücüye tevdii anında da vergiyi doğuran olay meydana geldiği hükme bağlanmıştır.
Teslimin tanımı ise, Kanun’un 2/1. maddesinde; “Teslim, bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesidir. Bir malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere veya kişilere tevdii teslim hükmündedir. Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde malın nakliyesinin başlatılması veya nakliyeci veya sürücüye tevdi edilmesi de mal teslimidir.” şeklinde yapılmıştır.
Buna göre, mal teslimi ve hizmet ifalarına ait KDV’nin, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği ay KDV beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.
2) 7 Günlük Düzenleme Süresi, Faturadaki KDV’nin Beyan Edileceği Dönemi Etkiler Mi?
VUK’un 231/5. maddesine göre, gerek kâğıt ortamında gerekse elektronik ortamda düzenlenecek faturaların, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami 7 (yedi) gün içinde düzenlenmesi gerekmekte olup, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılmaktadır. Mal teslimi ve hizmet ifalarında faturanın düzenlenmesi için tanınan 7 günlük süre mükelleflere kolaylık sağlamak amacıyla verilmiş olup, faturanın düzenlenmesi için her durumda bu 7 günlük sürenin beklenilmesine gerek bulunmamaktadır. Bu süre mutlak bir süre olmayıp, faturanın 7 günlük bu süre beklenilmeden düzenlenmesi de mümkün bulunmaktadır. Madde hükmünde yer alan “azami” kelimesi, faturanın mutlaka bu süre içerisinde düzenlenmesi gerektiğini ifade etmektedir.
Uygulamada bu konuda karşılaşılan başka bir sorun ise, 7 günlük sürenin ne zaman başlayacağı ile ilgilidir. 7 günlük sürenin hesabında teslim veya hizmetin yapıldığı ilk günün hesaba katılmaması, sürenin takip eden günden itibaren başlatılması gerekmektedir. Örneğin, 20 Mayıs 2015 tarihinde düzenlenen sevk irsaliyesi ile teslim edilen mallara ilişkin faturanın 27 Mayıs 2015 tarihine kadar (bu tarih dahil) düzenlenmesi gerekmektedir. (MB. GİB. Büyük Mükellefler VDB.nin 08/07/2014 tarihli ve 64597866-105[231-2014]-104 sayılı özelgesi).
Bu açıklamalar çerçevesinde, mal teslimleri ile hizmet ifalarında KDV’nin doğabilmesi için, mal üzerindeki tasarruf hakkının devredilmesi, hizmetin ifa edilmesi gerekir. Prensip olarak satıcının görevini ifa edip malın tasarruf hakkının alıcıya geçmesi, hizmetin ifa edilmesi satışa ilişkin KDV’nin doğduğu anlamına gelir. Satışa ilişkin KDV, teslim ve ifanın yapılması ile birlikte doğmuş olur. Bu nedenle, satışa ait KDV’nin, teslim veya hizmetin yapıldığı dönemin KDV beyannamesi ile beyan edilmesi gerekir. VUK’un 231/5. maddesinde faturanın düzenlenmesi için 7 günlük süre verilmiş bulunması, KDV’nin doğuşunu ve beyanını etkilemez, vergiyi doğuran olay malın teslimi ve hizmetin ifası ile meydana gelir. Dolayısıyla teslim ve hizmetlerle ilgili KDV’nin, bu işlemlerle ilgili faturanın düzenlendiği dönemde değil, teslim ve hizmet işlemlerinin gerçekleştirildiği dönem beyannamesi ile beyanı gerekir. Aksine bir durum, KDV’nin geç beyanına neden olur, bu ise beraberinde vergi ziyaı ve çeşitli cezai yaptırımları gündeme getirir.
3) Ayın Son Günlerinde Satılan ve 7 Günlük Süre Nedeniyle Faturası İzleyen Ayda Düzenlenen Satışlarda KDV’nin Beyanı ve KDV İndirimi
Ayın son günlerinde yapılan ancak VUK’un 231/5. maddesinde yer alan 7 günlük süre gereği faturası izleyen ay’da düzenlenen mal teslimi ve hizmet ifalarında, KDV’nin faturanın düzenlendiği ay’ın değil, malın teslim edildiği veya hizmetin ifa edildiği ay’ın beyannamesi ile beyan edilmesi gerekir. Çünkü vergiyi doğuran olay, malın teslimi ve hizmetin ifası ile meydana gelmiştir. Faturanın 7 günlük süre nedeniyle izleyen ayda düzenlenmiş olması, vergiyi doğuran olayın malın teslim edildiği veya hizmetin ifa edildiği ayda meydana gelmesini ve beyanın bu ayda yapılmasını etkilememektedir . Örneğin, 29 Haziran 2015 tarihinde satılan ve bu tarihte sevk irsaliyesine bağlanan mala ait faturanın 7 günlük süre dikkate alınarak 5 Temmuz 2015 tarihinde düzenlenmesi halinde, vergiyi doğuran olay, 29 Haziran’da meydana geldiğinden, satışa ait KDV’nin Haziran 2015 dönemi KDV beyannamesi ile beyan edilmesi gerekir. Satışa ait faturanın Temmuz ayında düzenlenmiş olması, satışa ilişkin KDV’nin Temmuz ayı KDV beyannamesi ile beyan edilmesini gerektirmemektedir.
Öte yandan, ayın son günlerinde teslim edilen mallar veya yapılan hizmetlere ait faturanın 7 günlük süre dikkate alınarak izleyen ayda düzenlendiği durumlarda KDV indirimi, beyana göre farklılık arz etmektedir. KDV indirimi yönünden durum farklıdır. KDV Kanunu’nun 34/1. maddesine göre, KDV’nin indirilebilmesi için;
– KDV’nin fatura veya benzeri belge üzerinde ayrıca gösterilmesi,
– Bu belgelerin yasal defterlere kaydedilmesi
gerekmektedir.
Dolayısıyla, ay’ın son günlerinde yapılan mal teslimleri ve hizmetlere ait faturanın 7 günlük süre dikkate alınarak izleyen ay’da düzenlenmesi halinde, alıcılar bu faturalardaki KDV’yi ancak söz konusu faturaları yasal defterlerine kaydettikleri ay’da indirim konusu yapabileceklerdir. KDV’nin beyanı açısından vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi yeterli iken, KDV indirimi yönünden mutlak suretle fatura veya benzeri belgenin düzenlenmesi ve bu belgelerin yasal defterlere kaydedilmesi gerekmektedir.
Sonuç Olarak; mal teslimi ve hizmet ifalarında KDV’nin, malın teslim edildiği veya hizmetin yapıldığı diğer bir ifade ile vergiyi doğuran olayın meydana geldiği ay beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Faturanın düzenlenmesi için VUK’da düzenlenen 7 günlük süre, KDV’nin doğduğu ve beyan edileceği tarihi ve dönemi etkilememektedir. Özellikle ayın son günlerinde yapılan ancak faturası sonraki ay’da düzenlenen mal teslimi ve hizmet ifalarında, satışa ait KDV’nin faturanın düzenlendiği ayda değil, malın teslim edildiği veya hizmetin yapıldığı ayın KDV beyannamesi ile beyanı gerekir. Abdullah TOLU – Yeminli Mali Müşavir
Kaynak: Muhasebe Network