Bilindiği üzere, Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/3.cümaddesi uyarınca işle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatların ticari kazancın tespitinde indirim olarak dikkat alınması öngörülmüştür.
Buna göre İş kanunu ve vergi kanunlarına uygun olarak ödenmiş olan kıdem tazminatları gider olarak defter kayıtlarına ve ilgili dönem beyanlarına intikal ettirilebilecektir.
Vergi Usul Kanunu’nun VUK 288. maddesinde karşılıklar;” Hasıl olan veya husulü beklenen fakat miktarı katiyetle kestirilemeyen ve teşebbüs için bir borç mahiyetini arz eden bazı zararları karşılamak maksadıyla hesaben ayrılan meblağlara karşılık denir.” şeklinde tanımlanmıştır. Konumuza ilişkin olarak kıdem Tazminat karşılıkları Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılabilse de mali karın hesaplanmasında vergi matrahından indirilebilecek gider olarak dikkate alınamazlar.
Kıdem Tazminatı Karşılığı için muhasebe hesap planında iki adet hesap bulunmaktadır. 372. Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabında bir yıllık dönem içinde ödenmesi muhtemel kıdem tazminatları için ayrılan karşılıklar hesabında izlenir. 472. Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabında ise bir yıllık dönemden uzun bir zaman içinde ödenmesi muhtemel kıdem tazminatları için ayrılan karşılıklar izlenir.
Sermaye Piyasası Yasası mevzuatına göre denetime tabi bulunan ortaklıklar kıdem tazminatı karşılığını hesaplamak ve ayırmak zorundadırlar.
Kıdem Tazminatı Karşılığı geleceğe yönelik bir hesaplama ve tahmin edilebilir bir gider ile ilgili olduğu için vergi yasalarımız uyarınca gider olarak kabul edilmemektedir. Bu nedenle ayrılan Kıdem Tazminatı Karşılıkları Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak vergi matrahının hesabında ticari kazanca eklenmek zorundadır.
Kıdem tazminatı karşılığının ayrılması ve bunların hesaplarda gösterilmesi durumunda, çıkacak olan bilanço şirketin o tarih itibariyle ticari bilanço kar veya zararını net olarak gösterecektir.
Kıdem Tazminatı karşılıkları İş Kanunu’na uygun olarak hesaplanmakta ve kayıtlara intikal ettirilmektedir. Ayrılan kıdem tazminat karşılıkları için kullanılacak hesaplar, gelir tablosunda “654-Karşılık Giderleri”, bilançoda ise “372/472-Kıdem Tazminat Karşılığı” hesaplarıdır.
Yazımızın aşağıdaki bölümünde Tevsi yatırım yapan firmaların Kıdem Tazminatı karşılığı ayırıp/ayırmamaları durumunda ; İndirimli Kurumlar vergisinin hesaplanmasında karşılaşacakları durum irdelenmiştir.
İndirimli Kurumlar vergisi uygulamasına Kurumlar vergisi Kanununun 32/A maddesi, Kurumlar vergisi genel uygulama tebliği ayırım 32.2.8 ve Sanayi ve Teknoloji (Ekonomi Bak.) Bakanlığınca yayınlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hak. Kararlar (2012/3035), Tebliğler, B.K.K. kararları yön vermektedir.
Yatırım Teşvik mevzuatının ayrıntısına yer verilmeden konumuz hakkında yürürlükte olan mevzuat hükümleri dikkate alınarak aşağıdaki örnekle açıklamalar yapılmıştır.
ÖRNEK :
X -A.Ş. nin 45.000.000.-TL Tutarlı TEVSİ Yatırım Teşvik belgesi (US-97) olup ,2018 T.Yılında 30.000.000,00TL tutarında Tevsi yatırım harcaması yaptığı , Ticari Bilanço karının 10.000.000.-TL , Sabit kıymet tutarı toplamının da 40.000.000,00TL dir. KKEG olmadığı için mali karının (Vergi Matrahı) da 10.000.000,00TL dir. Y.K.Oranı ( %20 + %15)= %35 , İndrimli K.V. oranı da (BKK uyarınca) hesaplamada teşvikli yatırım harcamasına isabet eden vergi matrahı için (0) sıfır olarak dikkate alınacaktır. Aşağıda yer alan formülle İndirimli Oran uygulanacak Tevsi yatırıma İsabet eden matrah hesaplanacaktır.
İND. K.V. UYG. MATRAH =Gerçekleşen yat. Harcaması/Sabit Kıymet Toplamı X Ticari Bilanço Karı
“ = 30.000.000,00 / 40.000.000,00 X 10.000.000,00
“ = 7.500.000.00TL
-Hesaplanan İnd. K.V. Matrah : 7.500.000,00TL
-Ödenecek İnd. K.V. : -0-
-Ödenecek Normal Oranlı K.V. : 550.000,00TL
-Yatırıma Katkı Tutarı : 1.650.000,00TL
-Toplam Yararlanılacak Y.K.Tutar ı: 15.750.000,00TL
Söz konusu firmanın 31.12.2018 tarihi itibariyle 2.000.000,00TL KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI AYIRDIĞI ve bu tutarın KKEG olarak VERGİ matrahına ilave edildiğini dikkate aldığımızda ise şirketin ödemesi gereken İnd. K.V. tutarı ve normal oranlı K.V. tutarı aşağıdaki gibi olmaktadır. Mali Kar (vergi Matrahı)=10.000.000,00TL
Ticari Bilanço Karı. = (10.000.000,00 – 2.000.000,00) = 8.000.000,00TL
İND. K.V. UYG. MATRAH =Gerçekleşen yat. Harcaması/Sabit Kıymet Toplamı X Ticari Bilanço Karı
“ = 30.000.000,00 / 40.000.000,00 X 8.000.000,00
“ = 6.000.000.00TL
–Hesaplanan İnd. K.V. Matrah : 6.000.000,00TL
-Ödenecek İnd. K.V. : -0-
-Ödenecek Normal Oranlı K.V. : 880.000,00TL
-Yatırıma Katkı Tutarı : 1.320.000,00TL
Yapılan bu hesaplamadan anlaşılacağı üzere, Tevsi yatırım harcaması yapan bir şirketin yasal zorunluluk olmamasına rağmen Kıdem Tazminatı karşılığı ayırması nedeniyle Ticari Bilanço karı azalacağından hesaplamalarda yararlanacağı sıfır oranlı indirimli kurumlar vergisi matrahı azalmakta bu durumda ödemesi gereken Normal oranlı Kurumlar vergisi matrahı ve hesaplanan vergi tutarı artmaktadır. Böylece şirketin yararlanabileceği Yatırıma Katkı tutarı da azalmaktadır.
Örneğimizde, Kıdem tazminatı karşılığı ayırmayan şirketin kurumlar vergisi yükü 550.000,00 TL iken kıdem tazminatı karşılığı AYIRAN şirketin kurumlar vergisi yükü 880.000,00TL olmakta bu durumda 330.000,00 TL fazla K.V. ödenmiş olmaktadır. Ayrıca Şirketin yararlanacağı YATIRIMA KATKI TUTARI ( 1.650.000 -1.320.000,00 )= 330.000,00TL azalacağından ; zaten uzun olan hak kazanılan yatırıma katkı tutarının itfa süresinin daha fazla uzamasına neden olacaktır.
Tevsi yatırım yapan şirketlerin yukarıda açıkladığımız konuları dikkate alarak ve son üç yıldır teşvik belgeli yatırım harcamaları nedeniyle hesaplanan matraha uygulanmakta olan sıfır oranlı Kurumlar vergisi avantajını ve %15 ilaveli yatırıma katkı oranını gözeterek hak kazandıkları Yatırıma katkı tutarlarını itfa edinceye kadar KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI AYIRMAMALARI VERGİ PLANLAMASI YÖNÜNDEN yararlarına olacaktır.
KAYNAKLAR:
1-5520 S. Kurumlar Vergisi Kanunu.
2-Yatırım Teşvik Mevzuatı. (2012/3305, Yat. Dev. Yard. Hak. Kararlar)
İsmail Dülger
Yeminli Mali Müşavir
ismaildulger63@mynet.com
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
