Edirne’den okurumuz Temel İsmailoğlu soruyor: “Bünyamin bey, 1979 doğumluyum. Bir bakkaliye işletiyorum mahallemizde altı yıldır. Bakkal işlettiğim için Bağ-Kur ödüyorum. Bağ-Kur’lu olarak nasıl emekli olurum? Kendimi sigortalı göstereyim mi muhasebeciden? Faydası olur mu? Nasıl erken emekli olurum, ayrıntılı açıklar mısınız?”
Sayın okurum, siz 2008 yılında yapılan sosyal güvenlik reformu sonrasında çalışmaya başlayan Bağ-Kur’lulardan, yeni tabirle 4/1-(b) sigortalılarındansınız.
Bağ-Kur’luların yeni Kanuna göre emeklilik koşulları çok sorulan bir konuyu oluşturuyor.
Bağ-Kur’lular yeni kanuna göre nasıl emekli olur, başka birinin yanında çalışırsanız erken emekli olabilir misiniz, başka birinin yanında sigortalı gösterilmek doğru mudur?
Bu soruların cevaplarını ayrıntılı olarak açıklayalım.
2008’de Sosyal Güvenlik Reformu Oldu
Sosyal güvenlik reformunun emeklilikle ilgili hükümleri 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girdi.
Bu tarih sonrasında ilk kez çalışmaya başlayan tüm sigortalıların emeklilik koşulları tümüyle yeni reform kanununa, yani 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre belirleniyor.
Bu demek oluyor ki, artık çalışanların önemli bir kısmı yeni kanuna göre ilk kez çalışmaya başlayanlardan oluşuyor.
1 Ekim 2008 öncesinde bir gün bile sigortası olanlar ise; önceki kanunlara göre emekli olabiliyor. Bunlar için, emeklilik koşullarının belirlenmesinde kademeli geçiş söz konusu.
Eski Bağ-Kur 4/1-(b) Sigortası Oldu
Reform öncesinde esnaflar ve vergi mükelleflerinin sigortalılığı Bağ-Kur ile sağlanıyordu.
Reform sonrasında bu statü kaldırılmadı, yalnızca bazı unsurları ve ismi değiştirildi; 4/1-(b) sigortası oldu.
5510 sayılı Kanuna göre şu kişiler 4/1-(b) sigortalısı olmak ve bu şekilde prim ödemek zorunda:
– Köy ve mahalle muhtarları.
– Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar.
– Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar.
– Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları.
– Tarımsal faaliyette bulunanlar.
Reform Kanununa Tabisiniz
Görüldüğü üzere Bağ-Kur’un kapsamı oldukça geniş…
Ancak en genel ifade ile, temelde kendi nam ve hesabına çalışanlar yani bizim esnaf dediğimiz kişiler ile şirket ortaklarının Bağ-Kur’a tabi olduğunu söylemek mümkün.
01.10.2008 sonrasında işe başlayan Bağ-Kur’luların tamamı da yeni kanuna göre emekli olabiliyor.
Buna göre, yeni Kanuna tabi olanların kadınsa 58 erkekse 60 yaşını doldurmaları ve en az 9000 gün prim ödemeleri lazım ki emekli olabilsinler.
9 bin gün sayısını, yani 25 yıllık prim ödeme süresini doldurmayanlar, normal koşullarla yaşlılık aylığına hak kazanamıyor.
Yaş Şartı Zamanla 65’e Çıkacak
Ancak belirtelim ki kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaş şartı herkes için ayni değil.
Zira yeni kanuna göre yaş şartının tespitinde artık ilk işe giriş tarihi önemli değil. Önemli olan prim ödeme gün sayısının ne zaman dolduğu.
Bu çerçevede prim ödeme gün sayısı;
1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında dolan kadın için 59, erkek için 61,
1/1/2038 ilâ 31/12/2039 tarihleri arasında dolan kadın için 60, erkek için 62,
1/1/2040 ilâ 31/12/2041 tarihleri arasında dolan kadın için 61, erkek için 63,
1/1/2042 ilâ 31/12/2043 tarihleri arasında dolan kadın için 62, erkek için 64,
1/1/2044 ilâ 31/12/2045 tarihleri arasında dolan kadın için 63, erkek için 65,
1/1/2046 ilâ 31/12/2047 tarihleri arasında dolan kadın için 64, erkek için 65,
1/1/2048 tarihinden sonra dolan kadın ve erkek için ise 65,
yaşlarından önce emekli olmak mümkün değil.
Görüldüğü üzere emeklilik yaşı 2048’e kadar artıyor ve nihayetinde 65 oluyor.
Az Günle Emekli Olunabilir mi?
Yeni Kanuna göre erken emeklilik (başka bir deyişle yaştan emeklilik) için de daha fazla hizmet günü gerekiyor.
Buna göre sigortalılar, adlarına en az 5400 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla da yaşlılık aylığı alabiliyor.
Ancak yukarıda belirttiğimiz yaş hadlerine 65 yaşını geçmemek üzere üç yıl eklenmek zorundalar.
Bu da demektir ki 2009 yılında işe giren ve kesintisiz Bağ-Kur primi ödeyen bir erkek 5400 günden kısmi emekli olmak için 63 yaşını beklemek zorunda.
SSK’lı Çalışan Erken Emekli Olur
Gelelim sorunuzun ikinci kısmına.
5510 sayılı Yeni Kanuna tabi olanlardan olduğunuz için sigortalı olarak başka birinin yanında çalışmanız halinde 9000 gün ile değil 7200 günle emekli olmanız mümkün.
Bu ise beş yıl daha erken emekli olabileceğiniz anlamına geliyor.
Öte yandan; yeni tabirle 4/1-(a) sigortalısı olmak için mutlaka bir işverenin yanında fiilen çalışmak zorunludur.
Yani muhasebeci tarafından “sigortalı gösterilmek” ile olmaz…
Burada 4/1-(a) sigortası dediğimiz eski adıyla ücretli çalışanların tabi olduğu SSK sigortalılığını kapsıyor.
Aman Siz Siz Olun, Sahte Sigortalı Olmayın!
Eğer, işyerinizi başkasına (örneğin eşinize veya babanıza) devreder ve devrettiğiniz kişinin yanında ayni işyerinde yine bakkal olarak çalışmaya devam ederseniz SSK’lı olursunuz.
Devrettiğiniz kişi çalışmıyorsa Bağ-Kur primi ödemesi gerekir, SSK’lı olarak çalışıyorsa Bağ-Kur primi ödemesine gerek yok.
SSK’lı olmanın bir yolu da işyerinizi devretmeden başka birinin yanında çalışmaya başlamaktır. SSK sigortalılığı başladığı günden bir gün önce Bağ-Kur sigortası otomatik sona erer.
Ancak gerçekten yani fiilen çalışmalısınız!
Yoksa “muhasebecinin bildirmesi” denilen şey sahte sigortadır, gelecekte tespit edilirse emekliliğiniz bile yanabilir, astarı yüzünden pahalıya patlar.
Son olarak ayda bir gün de olsa, başka birinin yanında çalışırsanız eksik günlerinizi borçlanarak SSK sigortasına tamamlayabilirsiniz, Bağ-Kur borcunuz da çıkmaz. / Bünyamin Esen
Kaynak: Muhasebe Network
