I. GİRİŞ
Ticari ve sinai faaliyette; mükellefler tarafından finans yetersizliği, projenin verimsizliği yahut başka sebeplerden dolayı yatırımlardan vazgeçilebiliyor.
Yatırımdan vazgeçilmesi işletme için yapılan yatırımlarda olabileceği gibi belirlenen süreden sora devlete veya ilgili kuruma devir edilecek yatırımlarda da söz konusu olabilmektedir.
II. YASAL MEVZUAT
5520 sayılı KVK’nun 6.maddesine göre; Kurumlar vergisinin mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safî kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı maddede safi kurum kazancının tespitinde; GVK’nun ticari kazanca ilişkin esasların uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
GVK’nun 38.maddesinde hükme bağlandığı üzere; bilanço esasına göre ticari kazanç, işletmeye ait öz sermayenin hesap dönemi sonundaki ve başındaki değerler arasındaki müspet farktır. Aynı dönem zarfında sahip veya sahiplerce işletmeye ilave olunan değerler; bu farktan indirilir. İşletmeden çekilen değerler ise bu farka ilave olunur.
Ticari kazancın bu suretle tespit edilmesi sırasında Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile GVK’nun 40 ve 41.madde hükümlerine uyulur.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun;
– 272 nci maddesinde “Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında, gayrimenkulü veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkulün veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının maliyet bedeline eklenir.
Gayrimenkuller kira ile tutulmuş ise veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının işletme hakkı verilmiş ise, kiracı veya işletme hakkına sahip tüzel kişi tarafından yapılan bir ve ikinci fıkralardaki giderler bunların özel maliyet bedeli olarak ayrıca değerlenir. Kiracının veya işletme hakkına sahip tüzel kişinin faaliyetini icra için vücuda getirdiği tesisata ait giderler de bu hükümdedir...”,
– 313 üncü maddesinde “İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin, bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder.
lgili mevzuat gereğince sözleşme süresinden sonra bedelsiz olarak Devlete veya Devletçe tensip olunan bir teşekküle veya belediyeye intikali öngörülen amortismana tabi iktisadi kıymetlerden (sözleşme süresinde yenilenmesi gerekenler hariç), sermayenin veya özel maliyet bedellerinin itfası hükümlerine göre amortismana tabi tutulanlar, genel hükümler uyarınca ayrıca amortismana tabi tutulamazlar…“
hükümlerine yer verilmiştir.
III. İŞLETİLMEK ÜZERE YAPILAN YATIRIMDAN VAZGEÇİLMESİ
İşletmelerde yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamalar “258 Yapılmakta Olan Yatırımlar” hesabında izlenir.
Bu bağlamda, geçici bir hesap olan ve kesin maliyetleri henüz belli olmayan, dolayısıyla üzerinden amortisman ayrılacak tutar henüz kesinleşmeyen, yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların izlendiği “Yapılmakta Olan Yatırımlar” hesabında yer alan tutarların amortismana konu edilmesi mümkün değildir.
IV. DEVİR EDİLECEK YATIRIMDAN VAZGEÇİLMESİ
Yukarıda da açıklandığı üzere mükellefler “sözleşme ile belirlenen süreden sonra devlete veya ilgili kuruma devir edilecek” yatırımlardan da vazgeçebilmektedir.
ÖRNEK:
(X) AŞ tarafından teleferik tesisi kurmak ve belirlenen süreden sonra bedelsiz olarak devir edilmek amacı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile kiralama sözleşmesi akdedilmiştir. Mükellef tarafından sözleşmeden sonra yatırımdan vazgeçilmiştir.
Buna göre; yapılan sözleşme kapsamında yapılan ve “258 Yapılmakta Olan Yatırımlar” hesabında izlenen harcamalar söz konusu projenin yapılmasından vazgeçilmesi nedeniyle; “doğrudan gider” olarak dikkate alınabilecektir.
Ahmet Güzel
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
ahmetguzel@yatirimymm.com
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
