İSTANBUL’dan okurumuz Patrick S. Turner soruyor: “Bünyamin bey, Erasmus kapsamında Türkiye’de okumaya geldim. Türkiye’de sigortalı olma hakkım var mı? Hasta olursam hastaneye gidebilir miyim?”
Sayın okurum, ülkemize gelen yabancı öğrencilerin ülkemizde hem sigortalı olma hem de sağlık hizmetlerinden yararlanma hakları bulunuyor.
Ülkemizde son yıllarda doksan dokuz yeni üniversite açıldı, her ilde bir üniversite hedefine ulaşıldığı gibi başta büyük iller olmak üzere akademik alandaki kurumların sayısı da katlandı. Buna paralel olarak yabancı uyruklu öğrencilerin de eskisine oranla oldukça arttığını görmekteyiz.
Yabancı öğrencilerin ülkemize geldikten sonra sağlık hizmetlerinin nasıl karşılanacağı, halk arasındaki tabiri ile nasıl sigortalı olacakları merak ediliyor. Üniversitelerin kayıtları yakın bir zamanda sona erdiği için bu konu şu sıralarda gündemde.
Ayrıntılı olarak açıklayalım…
GSS’li Olma Hakkınız Var
Türkiye, 2012 yılının başından itibaren Genel Sağlık Sigortası (GSS) uygulamasına başladı. Genel Sağlık Sigortası sistemi ile ülkedeki tüm vatandaşlar ve yerleşik yabancılar sağlık hizmetlerine kolayca ve güvenli bir şekilde ulaşabiliyor.
İşte bu doğrultuda GSS kapsamına alınan kesimlerden birini de yabancı kökenli öğrenciler oluşturuyor.
Buradaki Yabancı kavramını Türkiye mevzuatına göre başka bir ülkenin vatandaşı ve tabisi olan kişileri ifade edecek şekilde söylüyoruz.
Yabancı bir ülkenin vatandaşı oluk Türkiye’deki bir üniversiteye okumaya gelen öğrencilerin GSS kapsamında sağlık hizmeti alabilme hakları var. Bunlara Erasmus gibi uluslararası programlar dahilinde yerleştirilenler dahil olduğu gibi harç ücretini kendi cebinden vererek burssuz gelen öğrenciler de dahil…
Eskiden Üniversiteler Bildiriyordu
SGK daha önce yabancı öğrencileri sigortalı yapmak konusunda kayıt yaptırdıkları öğretim kurumlarını ve üniversiteleri sorumlu tutuyordu. Eğer yabancı öğrencilerin sigortalılık bildirimi zamanında yapılmaz ise bu kez de üniversitelere idari para cezası kesiliyordu.
Bu sistem üniversiteler açısından ciddi sıkıntılara neden olmakta idi.
İlk olarak, zaten iş yükü içerisinde yoğun çalışan öğrenci işleri birimleri teknik bir uzmanlık gerektiren SGK bildirimleri konusunda yeterli deneyime sahip olmadıklarından cezalı duruma düşüyorlardı.
İkinci olarak da, yabancı uyruklu öğrencilerin sigortalı olmaları için kullanılan Yabancı Kimlik Numarasını almadıkları, aldıktan sonra bunu öğrenci işlerine bildirmedikleri, belgelerini ve bilgilerini eksik ibraz ettikleri görülüyordu.
Bu da üniversitelerin öğrenci işlerinin yine istemeden SGK karşısında cezalı duruma düşmesine neden oluyordu.
Üstelik bu şekilde sigortalı yapılamayan öğrenciler sağlık hizmeti alamamakta idi.
Üç Aylık Süreniz Var!
SGK bu sistemi 2013 yılında değiştirdi. Buna göre yabancı öğrencilerin sigortalılık bildirimleri üniversitelerden alındı, öğrencilerin kendilerinin GSS bildirimi yapması esası getirildi.
Buna göre ülkemizde öğrenim gören bütün yabancı uyruklu öğrencilerin, öğrenim gördükleri okullara ilk kayıt yaptırdıkları tarihten itibaren üç ay içerisinde öğrenim gördükleri yerdeki sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezine yazılı talepte bulunmaları hâlinde genel sağlık sigortalısı tescil işlemlerinin yapılmasına başlandı.
Yabancı uyruklu öğrencilerin ülkemize geldikten sonra adaptasyon sorunu yaşayabilecekleri, usulleri öğrenmelerinin zaman alacağı düşünülerek “üç ay” gibi geniş bir zaman dilimi getirilmesi de yararlı oldu.
Ne Kadar Ödeyeceksiniz?
Bu şekilde sigortalı olacak yabancı uyruklu öğrencilerin okulların bulunduğu yerdeki SGK birimine başvururken tek yapmaları gereken ise bir dilekçe yazmak.
Dilekçe ekine de ilk kayıt tarihlerini gösteren bir öğrenci belgesi eklemeleri yetiyor. Başka bir belge ibraz etmelerine de gerek bulunmuyor.
Bu şekilde başvuran öğrenciler yazılı talepte bulundukları tarihi takip eden gün itibariyle bir yıllık genel sağlık sigortalılıkları yapılmaktalar. Başka bir deyişle bir yıllık GSS primleri kendilerinden alınarak bir yıl boyunca sağlıktan yararlanma hakları tanınıyor.
Bu şekilde genel sağlık sigortası tescilleri yapılan yabancı uyruklu öğrenciler, asgari ücret üzerinden hesaplanan genel sağlık sigortası primini kendileri ödüyorlar.
Sağlık Hizmetleri Ucuza Geliyor
Kendileri ödüyorlar ama bu bedel alacakları sağlık hizmetlerinin genişliği karşısında oldukça düşük bir tutar.
1 Temmuz 2014 ile 31 Aralık 2014 tarihleri için bu tutar aylık 65,88 TL. Öğrencinin priminin yıllık tutarının tamamı ise 790 TL 56 Kuruş.
Bu rakam özellikle Avrupa veya gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden gelen öğrenciler için komik denecek ölçüde düşük bir rakam.
Bu şekilde GSS’li olan öğrenciler SGK’ca sağlanan sağlık hizmetlerinden ayni vatandaşımız olan GSS’liler gibi yararlanabiliyor, hastaneye gidip ilaç alabiliyor.
Kendi ülkelerinde birkaç hafta bile sağlık hizmeti alamayacakları birkaç yüz dolar gibi bir tutara bir yıl tüm sağlık hizmetlerini alabilen öğrencilerin “Türkiye sosyal devletmiş” dediklerini duyuyoruz sık sık.
İşe Girip Çalışanların Durumu
Eğer öğrenci iken bir işyerinde işe girip çalışırsanız ne olacak?
Bu durumda öğrenciler aynen normal çalışanlar gibi işverenlerince sigortalı yapılmak zorunda.
Tabii bu şekilde yabancı öğrenci çalıştıracak olanların yabancı çalışma izni de alması gerekiyor…
Ancak şunu belirtmek gerek: Bir işyerinde çalışan yabancı öğrencinin ayrıca GSS ödemesine gerek yok, primini işvereni ödeyecek…
Özel Sigorta da Yaptırabilirsiniz
Her ne kadar yabancı öğrenciler GSS’li olabilse de, yeni sistem öğrencilere bir anlamda tercih hakkı da sundu.
Öğrenciler öğrenim görecekleri okullara ilk kayıt yaptırdıkları tarihten itibaren, genel sağlık sigortalısı olmak için SGK’ya başvurmaz ise zorunlu olarak GSS’li yapılmıyor. Bunun süresi ise belirttiğimiz üzere üç ay.
GSS için üç aylık süre içerisinde yazılı talepte bulunmayan yabancı uyruklu öğrenciler, öğrenimleri süresince bir daha genel sağlık sigortası yapılmıyor. Yani GSS’li olma hakları düşüyor.
Bu şekilde öğrenim gören öğrenciler isterlerse hiç sigortalı olmadan hasta olduklarında ceplerinden ödeyerek sağlık hizmeti almayı tercih edebilir yahut da özel şirketlerden sağlık sigortası satın almayı tercih edebilir.
Ancak SGK’nın verdiği hizmetlerin karşılığında aldığı prim oranının düşüklüğü dolayısıyla tüm yabancı öğrencilere SGK sigortalısı olmayı tercih etmelerini tavsiye etmekteyiz.
Üniversitelerde kayıt dönemi yakın bir zamanda bittiğinden ötürü, bu şekilde sağlıktan yararlanmak isteyen yabancı öğrencilere üç aylık süreyi kaçırmamalarını önemle hatırlatalım… / Bünyamin Esen
Kaynak: Muhasebe Network
